|
|
Raport o sytuacji polskich rodzin2.4. Rozwiązania prorodzinne w systemie podatkowymPolityka podatkowa - obok polityki gospodarczej i społecznej - wywiera istotny wpływ na sytuację rodzin. Znajduje ona odzwierciedlenie zarówno w kondycji ma TABLICA 2.15. Dochody zwolnione od opodatkowania
* Tylko wypłacane z Funduszu Alimentacyjnego. ** Tylko zasiłki pogrzebowe z ZUS i KRUS. *** W tym ok. 1708,8 mln zł z budżetu państwa i ok. 683,5 mln zł z budżetów gmin. Źródło: Opracowanie Ministerstwa Finansów. terialnej gospodarstw domowych, jak i w poziomie świadczeń społecznych na rzecz rodzin. Poziom świadczeń społecznych jest pochodną możliwości finansowych budżetu państwa, które w znacznej mierze określone są przyjętymi rozwiązaniami w systemie podatkowym. Jednocześnie rozwiązania te mają także bezpośredni wpływ na sytuację materialną rodzin podatników. Wpływ ten jest zróżnicowany ze względu na: wysokość dochodów rodziny, różnorodność pobieranych podatków oraz istnienie w obowiązujących rozwiązaniach prawno-podatkowych wielu preferencji dla różnych grup podatników. Obecnie w podatku dochodowym od osób fizycznych funkcjonuje szereg rozwiązań o charakterze prorodzinnym, które w sposób bezpośredni bądź pośredni wpływają na sytuację materialną rodziny. Rozwiązania te wyrażają się w zwolnieniu od opodatkowania niektórych dochodów oraz w odliczaniu całości lub części wydatków, poniesionych na określone w ustawie cele, od dochodu lub podatku. Z tablicy 2.15 wynika, iż kwota niektórych zwolnionych od opodatkowania świadczeń o charakterze prorodzinnym, obejmująca niektóre rodzaje takich świadczeń (bez świadczeń ponoszonych przez zakłady pracy), wyniesie w 1998 roku około 11,8 mld zł. Kwota ta oznacza zmniejszenie wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych, licząc według najniższej stawki 19%, o około 2,24 mld zł. Można szacować, że wartość wszystkich świadczeń o charakterze prorodzinnym, a więc tych, co do których brak danych (w tym świadczeń zakładów pracy), jest przynajmniej o 50% wyższa i łącznie sięga kwot 18-20 mld zł. Przeliczając te kwoty na podatek, ulga z tytułu zwolnienia, od podatku dochodowego od osób fizycznych świadczeń prorodzinnych wyniesie co najmniej 3,4-3,8 mld zł. Niezależnie od zwolnień ustawa o podatku dochodowym przewiduje możliwość odliczania od dochodu lub od podatku, niektórych wydatków ponoszonych przez podatnika, które mają wpływ na sytuację materialną rodzin. śą TABLICA 2.16. Odliczenia podatkowe
Źródło: Opracowanie Ministerstwa Finansów. Wspólne opodatkowanie Istotnym rozwiązaniem prorodzinnym w systemie podatku dochodowego od osób fizycznych jest umożliwienie małżonkom wspólnego rozliczenia podatku. Na zasadach analogicznych do przewidzianych dla małżonków mogą rozliczać podatek dochodowy również osoby samotnie wychowujące dzieci. Ten sposób opodatkowania znacznie łagodzi progresję podatkową i w efekcie zmniejsza wysokość obciążeń podatkowych. Korzyść podatkowa osób tak rozliczających się, oznacza mniejsze wpływy za 1998 rok z podatku dochodowego o co najmniej 2260 mln zł. Ulgi i zwolnienia w podatku od spadku i darowizn Ulgi i zwolnienia o charakterze prorodzinnym występują również w podatku od spadku i darowizn. Członkowie najbliższej rodziny, a mianowicie: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie zaliczeni do I grupy podatkowej korzystają w najszerszym zakresie z ulg i preferencji określonych w ustawie z dnia 28 lipca 1989 roku o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 1997 r. Nr 16, poz. 89), a w szczególności: Wolne od podatku od spadków i darowizn jest nabycie od jednej osoby własności rzeczy i praw majątkowych w kwocie 7510 zł w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, a podatek ustala się według progresywnej skali podatkowej do wysokości nieprzekraczającej 7%. Zwolnione od podatku jest: 1) nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nie przekraczającej 7510 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 15020 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli nabyte pieniądze lub rzeczy obdarowany przeznaczy na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę lokalu w małym domu mieszkalnym, budowę domu jednorodzinnego albo nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, 2) nabycie w drodze darowizny praw do rachunku oszczędnościowo-kredytowego przez małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz osobę pozostającą faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z posiadaczem rachunku oszczędnościowo-kredytowego w kasie mieszkaniowej, pod warunkiem przeznaczenia środków zgromadzonych na tym rachunku na cele mieszkaniowe, 3) nabycie w drodze spadku przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej przedmiotów wyposażenia mieszkania, pościeli, odzieży, bielizny oraz narzędzi pracy przeznaczonych do użytku w gospodarstwie domowym oraz mebli zabytkowych i zabytków ruchomych oraz kolekcji wpisanych do rejestru zabytków, a także dóbr kultury złożonych w muzeum, 4) nabycie przez małżonka lub zstępnych w drodze spadku lub darowizny zakładu wytwórczego, budowlanego, handlowego, usługowego lub jego części, pod warunkiem, że zakład ten będzie przez nabywcę prowadzony w stanie niepogorszonym przez okres co najmniej 5 lat od dnia przyjęcia spadku lub darowizny, 5) w przypadku nabycia w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczone do I grupy podatkowej budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nie przekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. Stosowany w systemie podatkowym szeroki wachlarz ulg, zwolnień i odliczeń ma dość duże znaczenie dla budżetów rodzinnych, ale tylko w niewielkim zakresie adresowany jest do rodzin najuboższych. Rodziny te najczęściej korzystają ze zwolnień, dzięki którym większość świadczeń socjalnych nie podlega opodatkowaniu. Duże znaczenie dla rodzin gorzej sytuowanych ma możliwość wspólnego rozliczania się małżonków, a także na analogicznych zasadach - osób samotnie wychowujących dzieci. Inne natomiast znaczenie dla budżetów gospodarstw domowych mają odliczenia i ulgi, z których korzystają rodziny średniozamożne i zamożne. Rozwiązanie to zakłada bowiem konieczność poniesienia przez rodzinę wydatków na określony cel, co dla większości rodzin o niskich dochodach nie jest możliwe. Nie bez znaczenia dla wielu rodzin jest nadmierne skomplikowanie systemu podatkowego: duża ilość ulg, zwolnień, odliczeń zwiększa wprawdzie możliwości zmniejszenia obciążeń podatkowych, jednocześnie jednak czyni ten system mało czytelnym dla przeciętnego podatnika i praktycznie uniemożliwia skorzystanie z tych rozwiązań. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
© Departament Spraw Rodziny | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||