KARTA PRAW RODZINY
przedłożona przez Stolicę Apostolską Przedruk 7, „L'Osservatore
Romano" nr 10 - wersja polska - październik 1983 „Karta Praw Rodziny"
powstała na życzenie wyrażone przez Synod Biskupów, który odbywał się w Rzymie
w 1980 r, i był poświęcony „Zadaniom chrześcijańskiej rodziny we współczesnym
świecie" (por. Propositio n. 42). Jego Świątobliwość papież Jan
Paweł II w Adhortacji Apostolskiej Famiiiaris consortio (n, 46) podjął
życzenie Synodu i zobowiązał Stolicę Apostolską do opracowania „Karty Praw
Rodziny" po to, aby mogła być ona przedłożona zainteresowanym środowiskom
i władzom. Ważne jest właściwe zrozumienie natury i stylu
przedstawionej tutaj „Karty". Dokument ten nie stanowi wykładu teologii dogmatycznej
czy moralnej na temat małżeństwa i rodziny, chociaż wyraża myśl Kościoła w tej
dziedzinie. Nie jest także kodeksem postępowania, przeznaczonym dla
zainteresowanych osób czy instytucji. Również nie jest to zwykła deklaracja
teoretycznych zasad, dotyczących rodziny. Celem „Karty" jest przedstawienie
wszystkim współczesnym chrześcijanom i niechrześcijanom ujęcia - na tyle pełnego
i uporządkowanego, na ile to było możliwe - podstawowych praw właściwych owej
naturalnej i powszechnej społeczności, jaką jest rodzina. Przedstawione w „Karcie"
prawa są wyrażone w niej ze świadomością, kim jest człowiek i czym są wspólne
wartości całego rodzaju ludzkiego. Wizja chrześcijańska jest w niej obecna jako
światło Objawienia Bożego, które oświeca naturalną rzeczywistość rodziny. Prawa
w niej zawarte wypływają ostatecznie z tego prawa, które zostało wpisane przez
Stwórcę w serce każdego człowieka. Społeczeństwo jest powołane do obrony tych
praw przed jakimkolwiek ich naruszeniem oraz do poszanowania ich i szerzenia
tego, co się składa na ich integralną treść. Przedstawione tu prawa winny być
rozpatrywane zgodnie ze specyficznym charakterem „Karty". W niektórych
wypadkach są to normy ściśle wiążące prawnie; w innych - postulaty i zasady
odnoszące się do prawodawstwa, jakie winno być stworzone, i do rozwoju polityki
rodzinnej. Zawsze są profetycznym wezwaniem na rzecz instytucji rodziny,
wymagającej szacunku oraz ochrony przed wszelkiego rodzaju uzurpacją. Prawie wszystkie zawarte tu
zasady można zresztą znaleźć w innych dokumentach, zarówno w dokumentach
Kościoła, jak i w dokumentach wspólnoty międzynarodowej. Celem niniejszej
„Karty" jest dostarczenie lepszego i bardziej precyzyjnego ich
opracowania oraz zebranie ich w organiczną, porządkową i usystematyzowaną
całość. Do tekstu dołączono wykaz „Źródeł i materiałów", do których się
odwoływano i z których zaczerpnięto niektóre sformułowania. Obecnie „Kartę Praw Rodziny"
przedstawia Stolica Apostolska, centralna i najwyższa instytucja władzy
Kościoła katolickiego. Dokument został ubogacony bardzo wieloma uwagami i
sugestiami, stanowiącymi owoc szerokiej konsultacji przeprowadzonej wśród
członków Konferencji Episkopatów całego Kościoła, jak również spośród znawców
tej dziedziny reprezentujących różne kultury. „Karta" jest skierowana
przede wszystkim do rządów. Potwierdzając, dla dobra społeczeństwa, powszechną
świadomość podstawowych praw rodziny, „Karta" dostarcza tym wszystkim,
którzy dzielą odpowiedzialność za wspólne dobro, model i punkt odniesienia dla
opracowania ustawodawstwa i polityki rodzinnej oraz ukierunkowanie dla
programów działania. Równocześnie Stolica Apostolska
przedkłada z całym zaufaniem ten dokument międzynarodowym organizacjom
rządowym, które, z racji swej kompetencji oraz ze względu na działalność
podejmowaną dla obrony i popierania praw człowieka, nie mogą nie dostrzegać
łamania podstawowych praw rodziny czy godzić się na ich łamanie. Oczywiście „Karta" jest skierowana także do samych
rodzin: celem jej jest umocnienie w nich świadomości niezastąpionej roli i
miejsca, jakie zajmuje rodzina; pragnie zachęcić rodziny do łączenia się między
sobą dla obrony i umacniania swych praw; jest dla rodzin zachętą do wypełniania
ich zadań tak, by w dzisiejszym świecie rola rodziny była coraz wyraźniej
ceniona i uznawana. Wreszcie „Karta" zwraca się
do wszystkich, mężczyzn i kobiet, aby mając na uwadze obecne i przyszłe dobro ludzkości,
uczynili wszystko dla zapewnienia ochrony praw rodziny i umocnienia instytucji
rodziny. Stolica Apostolska, ogłaszając niniejszą
„Kartę", oczekiwaną przez przedstawicieli Episkopatów całego świata,
zwraca się ze szczególnym apelem do wszystkich członków Kościoła i wszystkich
instytucji kościelnych, aby z całą mocą dali świadectwo chrześcijańskiemu
przekonaniu, że nic nie jest w stanie zastąpić rodziny w wypełnianiu jej misji
oraz by starali się zapewnić rodzinom i rodzicom niezbędne oparcie oraz pomoc w
wypełnianiu zadań, które Bóg im powierzył. KARTA PRAW RODZINY Stwierdzając, że; A. prawa ludzkie, chociaż ujęte jako prawa jednostki,
posiadają podstawowy wymiar społeczny, wyrażający się w sposób zasadniczy i
przyrodzony w rodzinie; B. rodzina zbudowana jest na małżeństwie, głębokim i
uzupełniającym się związku mężczyzny i kobiety, który opiera się na
nierozerwalnej więzi małżeństwa zawartego dobrowolnie i publicznie, otwartego
na przekazywanie życia; C. małżeństwo jest instytucją naturalną, wyłącznie jemu
powierzona jest misja przekazywania życia; D. rodzina, związek naturalny, pierwotny w stosunku do
państwa czy jakiejkolwiek innej wspólnoty, posiada swoje własne, niezbywalne
prawa; E. rodzina, będąca czymś znacznie więcej niż tylko zwykłą
jednostką prawną, społeczną czy ekonomiczną, stanowi wspólnotę miłości i solidarności,
jedyną pod względem możliwości nauczania i przekazywania wartości
kulturalnych, etycznych, społecznych, duchowych i religijnych, istotnych dla
rozwoju i powodzenia własnych członków oraz społeczeństwa; F. rodzina jest miejscem spotkania różnych pokoleń, które
pomagają sobie wzajemnie w osiąganiu pełniejszej mądrości życiowej oraz w
godzeniu praw poszczególnych osób z wymaganiami życia społecznego; G. rodzina i społeczeństwo, połączone ze sobą żywotnymi i
organicznymi więzami, uzupełniają się w funkcji obrony i rozwoju dobra
wszystkich ludzi i każdego człowieka; H. doświadczenie różnych kultur na przestrzeni wieków
unaoczniło konieczność uznawania i obrony instytucji rodziny przez
społeczeństwo; I. społeczeństwo, a w szczególności państwo i organizacje
międzynarodowe, winny czynić wszystko, co możliwe, celem zabezpieczenia
wszelkiej pomocy - politycznej, ekonomicznej, społecznej i prawnej - niezbędnej
do umocnienia jedności i stabilności rodziny, tak aby mogła ona sprostać swym
specyficznym zadaniom; J. prawa, podstawowe potrzeby, powodzenie i wartości rodziny,
choć w wielu przypadkach są coraz lepiej chronione, często jednak nie są uznawane,
a nawet są zagrożone przez różne ustawy, instytucje i programy
społeczno-ekonomiczne; K. wiele rodzin jest zmuszonych do życia w warunkach
ubóstwa, które uniemożliwiają wypełnianie przez nie z godnością ich roli; L. Kościół katolicki, świadom tego, że dobro człowieka, społeczeństwa
i samego Kościoła związane jest z życiem rodziny, zawsze uważał, że jego
posłannictwem jest głoszenie wszystkim wpisanego w naturę ludzką zamysłu
Bożego, dotyczącego małżeństwa i rodziny, popieranie ich i obrona przed
jakimikolwiek atakami; M. Synod Biskupów, zebrany w 1980 r., wyraźnie zalecił
opracowanie „Karty Praw Rodziny" i przedłożenie jej wszystkim
zainteresowanym. Stolica Apostolska, po opinii Kon-Episkopatów, przedkłada obecnie
PRAW RODZINY i wzywa wszystkie państwa, organizacje międzynarodowe oraz
wszystkie instytucje i osoby zainteresowane do szanowania tych praw, do zapewnienia
rzeczywistego ich uznania i przestrzegania. ARTYKUŁ l Każdy człowiek ma prawo do swobodnego wyboru drogi życiowej, a więc
do zawarcia związku małżeńskiego i założenia rodziny albo do pozostawania w
stanie bezżennym; a) Każdy mężczyzna
i każda kobieta, po osiągnięciu wieku odpowiedniego do zawarcia małżeństwa i
posiadający niezbędne do jego zawarcia zdolności, ma prawo do pobrania się i
założenia rodziny, bez żadnej dyskryminacji; ustawowe ograniczenia tego
prawa, stałe lub czasowe, mogą być wprowadzane jedynie wówczas, gdy wypływają z
obiektywnych i poważnych wymagań samej instytucji małżeństwa oraz jego
znaczenia publicznego i społecznego; w każdym przypadku muszą one szanować
godność i podstawowe prawa człowieka. b) Ci, którzy zamierzają się pobrać i założyć rodzinę, mają prawo
oczekiwać ze strony społeczeństwa zapewnienia im takich warunków moralnych,
wychowawczych, społecznych i ekonomicznych, które pozwolą im z całą
świadomością i odpowiedzialnością wykonywać prawo do małżeństwa. c) Władze publiczne winny wspierać instytucjonalną wartość
małżeństwa; związki pozamałżeńskie nie mogą być stawiane na równi z małżeństwami
zawartymi w sposób właściwy. Małżeństwo może zostać zawarte wyłącznie za dobrowolną i obopólną
zgodą, odpowiednio wyrażoną. a) Doceniając tradycyjną w wielu kręgach kulturowych rolę rodziny
w kierowaniu decyzjami dzieci, należy wystrzegać się wszelkiego przymusu, który
przeszkadzałby w wyborze określonej osoby na współmałżonka. b) Przyszli małżonkowie posiadają prawo do wolności religijnej;
tak więc żądanie odrzucenia wiary lub zmiany wyznania niezgodnie z sumieniem,
stawiane jako warunek zawarcia małżeństwa, jest pogwałceniem tego prawa. c) W naturalnym uzupełnianiu się mężczyzny i kobiety oboje oni
posiadają w małżeństwie tę samą godność i równe prawa. ARTYKUŁ 3 Małżonkowie mają niezbywalne
prawo do założenia rodziny i decydowania o czasie narodzin i liczbie dzieci,
uwzględniając w pełni obowiązki wobec siebie samych, wobec dzieci już narodzonych,
rodziny i społeczeństwa, we właściwej hierarchii wartości i zgodnie z
naturalnym porządkiem moralnym, który wyklucza uciekanie się do antykoncepcji,
sterylizacji, spędzania płodu. a) Poczynania władz
publicznych lub organizacji, zmierzające do ograniczenia w jakikolwiek sposób
wolności małżonków w podejmowaniu decyzji co do potomstwa, stanowią ciężką
obrazę godności ludzkiej i sprawiedliwości. b) W stosunkach międzynarodowych pomoc gospodarcza udzielana na
rzecz rozwoju ludów nie może być uzależniana od akceptacji programów
antykoncepcji, sterylizacji czy spędzania płodu. c) Rodzina ma prawo do pomocy ze strony społeczeństwa w tym, co
dotyczy wydania na świat i wychowywania dzieci. Małżeństwa wielodzietne mają
prawo do odpowiedniej pomocy i nie mogą być poddawane dyskryminacji. ARTYKUŁ 4 Życie ludzkie, od samego poczęcia, bezwzględnie winno być
otoczone troską i szacunkiem. a) Spędzanie płodu jest bezpośrednim pogwałceniem podstawowego prawa
każdej istoty ludzkiej - prawa do życia. b) Poszanowanie dla godności ludzkiej
wyklucza jakiekolwiek manipulacje eksperymentalnie dokonywane na ludzkim
embrionie lub inne jego wykorzystywanie. c) Każda interwencja w dziedzictwo genetyczne osoby ludzkiej,
której celem nie jest korekta anomalii, stanowi pogwałcenie prawa do nienaruszalności
fizycznej i pozostaje w sprzeczności z dobrem rodziny. d) Zarówno przed, jak i po narodzeniu dzieci mają prawo do ochrony
i specjalnej opieki; to samo dotyczy matek w okresie ciąży i - w rozsądnych
wymiarach - po porodzie. e) Wszystkie dzieci, bez względu na to, czy narodziły się z
małżeństwa, czy też ze związku pozamałżeńskiego, posiadają takie same prawa do
opieki społecznej i do troski o pełny rozwój ich osobowości. f) Sieroty oraz dzieci pozbawione rodziców czy opiekunów winny być
otoczone przez społeczeństwo szczególną troską. W sprawach dotyczących adopcji
lub przyjęcia dzieci na wychowanie przez inną rodzinę państwo powinno
wprowadzić odpowiednie ustawy prawne, które ułatwią rodzinom zdolnym do tego
przyjęcie dzieci potrzebujących opieki - na stałe lub czasowo - a jednocześnie
uwzględniające naturalne prawa rodziców. g) Dzieci upośledzone posiadają prawo do tego, by w domu i w
szkole mieć warunki sprzyjające ich ludzkiemu rozwojowi. ARTYKUŁ 5 Rodzice, ponieważ dali życie dzieciom, mają pierwotne, niezbywalne
prawo i pierwszeństwo do wychowania potomstwa i dlatego muszą być uznani za
pierwszych i głównych jego wychowawców. a) Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi
przekonaniami moralnymi i religijnymi, z uwzględnieniem tradycji kulturalnych
rodziny, które sprzyjają dobru i godności dziecka; winni także otrzymywać od
społeczeństwa odpowiednią pomoc i wsparcie konieczne do wypełnienia roli
wychowawców. b) Rodzice mają prawo do swobodnego wyboru szkół lub innych
środków niezbędnych do kształcenia dzieci, zgodnie z własnymi przekonaniami.
Władze publiczne winny sprawić, że rozdział dotacji publicznych będzie
rzeczywiście umożliwiał rodzicom korzystanie z tego prawa, bez nakładania na
nich niesprawiedliwych ciężarów. Rodzice nie powinni, w sposób bezpośredni czy
pośredni, być zmuszani do dodatkowych wydatków, co stanowiłoby niesprawiedliwą
przeszkodę lub ograniczenie możliwości korzystania z tego uprawnienia. c) Rodzice mają prawo do tego, że ich dzieci nie będą musiały
uczęszczać do szkół, które nie zgadzają się z ich własnymi przekonaniami
moralnymi i religijnymi. W szczególności wychowanie seksualne, stanowiące podstawowe
prawo rodziców, winno dokonywać się zawsze pod ich troskliwym kierunkiem,
zarówno w domu, jak i w wybranych i kontrolowanych przez nich ośrodkach
wychowawczych. d) Naruszane są prawa rodziców, gdy państwo narzuca obowiązkowy
system wychowania, z którego zostaje usunięta całkowicie formacja religijna. e) Podstawowe prawo rodziców do wychowywania dzieci powinno być
wspierane przez rozmaite formy współpracy rodziców z nauczycielami i
kierownictwem szkoły, a w szczególności przez dopuszczenie obywateli do
uczestnictwa w działalności szkoły oraz w określaniu i wprowadzaniu w życie
polityki wychowawczej. f) Rodzina ma prawo wymagać, by stanowiły pozytywne budowania i by
wspierały podstawowe wartości rodziny. Jednocześnie rodzina ma prawo do
odpowiedniej ochrony, a w szczególności do ochrony swych najmłodszych członków
przed ujemnymi wpływami i nadużyciami ze strony środków przekazu. Rodzina ma prawo istnieć i rozwijać się jako rodzina, a) Władze publiczne winny uznawać i wspierać godność, słuszną
niezależność, intymność, integralność i stałość każdej rodziny, b) Rozwód narusza samą instytucję małżeństwa i rodziny, c) System rodziny wielkiej, tam gdzie istnieje, winien być otaczany
szacunkiem i opieką, by mógł lepiej wypełniać swoją tradycyjną funkcję w zakresie
solidarności i wzajemnej pomocy, przy jednoczesnym uznawaniu praw małej rodziny
i godności każdego z jej członków jako osoby. ARTYKUŁ 7 Każdej rodzinie
przysługuje uprawnienie do swobodnego organizowania życia religijnego w ognisku
domowym pod kierunkiem rodziców, jak również prawo do publicznego wykonywania i
głoszenia swojej wiary, uczestniczenia w kulcie publicznym oraz swobodnego
wyboru programów wychowania religijnego, bez znoszenia z tego powodu jakiejkolwiek
dyskryminacji. ARTYKUŁ 8 Rodzina ma prawo do wypełniania swej funkcji społecznej i politycznej w
budowaniu społeczeństwa. a) Rodziny mają prawo do zrzeszania się z innymi rodzinami i
instytucjami celem właściwego i gorliwego wypełniania swych zadań, a także dla
ochrony praw rodziny, popierania jej dobra i reprezentowania interesów. b)
Rodziny i zrzeszenia rodzin winny mieć zapewnione prawo do
wypełnienia właściwej im roli w przygotowywaniu i wprowadzaniu w życie
programów gospodarczych, społecznych, prawnych i kulturalnych, mających wpływ
na życie rodzinne. ARTYKUŁ 9 Rodziny mają prawo oczekiwać od władz publicznych właściwej,
nikogo nie dyskryminującej polityki rodzinnej w kwestiach prawnych, gospodarczych,
społecznych i finansowych. a) Rodziny mają prawo do takich warunków ekonomicznych, które im
zagwarantują odpowiadający ich godności poziom życia i pełny rozwój. Nie wolno
pozbawiać ich prawa do nabywania i posiadania dóbr prywatnych, które
sprzyjałyby stabilizacji życia rodzinnego; prawa dotyczące dziedziczenia i
przekazywania majątku winny respektować potrzeby i uprawnienia członków rodziny. b) Rodziny mają prawo spodziewać się, że społeczeństwo, przewidując
ich potrzeby, zapewni im pomoc w nadzwyczajnych wypadkach, takich jak:
przedwczesna śmierć jednego lub obojga rodziców, opuszczenie rodziny przez
jednego z małżonków, w razie wypadku, choroby czy inwalidztwa, w razie
bezrobocia lub wtedy, gdy rodzina musi ponosić dodatkowe ciężary związane ze
starością, niedorozwojem fizycznym czy umysłowym któregoś ze swych członków,
czy też w związku z wychowywaniem dzieci. c) Osoby starsze mają prawo do tego, by mieć zapewnione miejsce -
we własnej rodzinie lub, gdy jest to niemożliwe, w instytucjach do tego powołanych
- gdzie mogłyby dożywać swej starości, wykonując czynności dostosowane do ich
wieku i zapewniające im udział w życiu społecznym. d) Prawa i potrzeby rodziny, a w szczególności wartość jedności
rodzinnej, winny być uszanowane również w polityce i ustawodawstwie karnym w
taki sposób, aby więźniowie mogli pozostawać w kontakcie ze swoimi rodzinami, a
rodziny w okresie uwięzienia któregoś ze swych członków otrzymywały niezbędne
wsparcie. ARTYKUŁ 10 Rodziny mają prawo do takiego systemu społecznego i
gospodarczego, w którym organizacja pracy umożliwia członkom rodziny wspólne
życie i nie zagraża jedności, powodzeniu i stabilności rodziny, zapewniając
jednocześnie możliwość zdrowego wypoczynku. a) Wynagrodzenie za pracę winno być wystarczające do założenia i
godnego utrzymania rodziny, czy to dzięki odpowiedniej płacy, określonej jako
„płaca rodzinna", czy też dzięki innym środkom społecznym, jak zasiłki
rodzinne bądź wynagrodzenie pracy domowej jednego z rodziców; powinno być ono
takie, aby matka nie była zmuszona do pracy poza domem ze szkodą dla życia
rodziny, a zwłaszcza wychowywania dzieci. b) Należy uznać i szanować pracę matki w domu, zgodnie z
wartością, jaką przynosi ona rodzinie i społeczeństwu. ARTYKUŁ 11 Rodzina ma prawo do mieszkania
odpowiedniego dla życia rodzinnego i dostosowanego do liczby jej członków, w
miejscu zapewniającym podstawowe usługi konieczne do życia rodziny i wspólnoty. ARTYKUŁ 12 Rodziny migrantów mają prawo do takiej samej ochrony społecznej,
jaka przysługuje innym rodzinom. a) Rodziny imigrantów mają prawo do poszanowania własnej kultury
oraz do wsparcia i opieki koniecznej dla ich włączenia się we wspólnotę, do
której wnoszą swój wkład. b) Emigranci zatrudnieni w jakimś kraju mają prawo do jak
najszybszego sprowadzenia swoich rodzin. c) Uchodźcy mają
prawo oczekiwać ze strony władz publicznych i organizacji międzynarodowych
pomocy w połączeniu się z własnymi rodzicami. ŹRÓDŁA I MATERIAŁY, DO KTÓRYCH SIĘ ODWOŁYWANO A. Rerum novarum, 9; Gaudium et spes, 24. B. Pacem in term, 1; Gaudium et spes, 48
i 50; Familiaris consortio, 19; Codex luris Canonici, 1056. C, Gaudium et spes, 50; Humanae vitae, 12;
Familiaris consortio, 28, D. Rerum novarum, 9-10; Familiaris
consortio, 28. E. Familiaris consortio, 45, F, Gaudium et spes, 52; Familiaris
consortio, 21. G, Gaudium et spes, 52; Familiaris
consortio, 42 i 45. H. Familiaris consortio, 45. L Familiaris
consortio, 46, J. Familiaris
consortio, 6177. K. Familiaris consortio, 3 i 46. L. Familiaris consortio, 46. ARTYKUŁ l Rerum
novarum, 9; Pacem in
terris, 1; Gaudium et spes, 26; Powszechna Deklaracja Praw
Człowieka, 16, l. a) Codex
luris Canonici, 1058 i 1077; Powszechna Deklaracja, 16,1. b) Gaudium et spes, 52; Familiaris
consortio, 81. c) Gaudium et spes, 52; Familiaris
consortio, 81-82. ARTYKUŁ 2 Gaudium et
spes, 52; Codex luris
Canonici, 1057 par. 1; Powszechna Deklaracja, 16, 2. a) Gaudium et spes, 52. b) Dignitatis humanae, 6. c) Gaudium et spes, 49; Familiaris
consortio, 19 i 22; Co-dex luris Canonici, 1135; Powszechna
Deklaracja, 16,1. ARTYKUŁ 3 Populorumprogressio, 37; Gaudium et
spes, 50 i 87; Humanae vitae, 10; Familiaris consortio, 30 i
45. a) Familiaris consortio, 30, b) Familiaris consortio, 30. c) Gaudium et spes, 50. ARTYKUŁ 4 Gaudium et spes, 51; Familiaris
consortio, 26. a) Humanae
vitae, 14; Kongregacja Nauki Wiary: Deklaracja o sztucznym poronieniu, 18
listopada 1974; Familiaris consortio, 30. b) Jan Paweł II: Przemówienie do Papieskiej
Akademii Nauk, 23 października 1982. c) Powszechna
Deklaracja, 25, 2; Deklaracja o Prawach Dziecka, Wstęp i 4, e) Powszechna
Deklaracja, 25,2, f) Familiaris consortio, 41. g) Familiaris consortio, 77. ARTYKUŁ 5 Wini illius magistri, 27-34; Grauissimum
educationis, 3; Familiaris consortio, 36; Codex luris Canonici, 793
i 1136, a) Familiaris consortio, 46. b) Gravissimum educationis, 7; Dignitatis
humanae, 5; Jan Paweł II, Wolność religijna a Akt Końcowy Konferencji w
Helsinkach (List do Szefów Rządów i Państw sygnatariuszy Aktu Końcowego
Konferencji w Helsinkach), 4b; Familiaris consortio, 40; Codex luris
Canonici, 797. c) Dignitatis humanae, 5; Familiaris
consortio, 37 i 40. d) Dignitatis humanae, 5; Familiaris
consortio, 40. e) Familiaris consortio, 40; Codex luris
Canonici, 796. f) Paweł VI,
Orędzie na in Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, 1969; Familiaris
consortio, 76. ARTYKUŁ 6 Familiaris consortio, 46. a) Rerum
nauarum, 10; Familiaris consortio, 46, Międzynarodowa Konwencja o
Prawach Cywilnych i Politycznych, 17. b) Gaudium et spes, 48 i 50. ARTYKUŁ 7 Dignitatis
humanae, 5; Wolność
religijna a Akt Końcowy Konferencji w Helsinkach, 4b; Międzynarodowa Konwencja
o Prawach Cywilnych i Politycznych, 18. ARTYKUŁ 8 Familiaris consortio, 44 i 48. a) Apostolicam actuositatem, 11; Familiaris
consortio, 46 i 72. b) Familiaris consortio, 44-45. ARTYKUŁ 9 Laborem
exercens, 10 i 19; Familiaris
consortio, 45; Powszechna Deklaracja, 16, 3 i 22; Międzynarodowa Konwencja
o Prawach Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych, 10,1. a) Mater et
Magistra, II; Laborem exercens, 10; Familiaris consortio, 45;
Powszechna Deklaracja, 22 i 25; Międzynarodowa Konwencja o Prawach
Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych, 7a, II. b) Familiaris
consortio, 45-46; Powszechna Deklaracja, 25, 1; Międzynarodowa Konwencja o
Prawach Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych, 9,10,lilO,2. ARTYKUŁ 10 Laborem
exercens, 19; Familiaris
consortio, 77; Powszechna Deklaracja, 23, 3. a) Laborem exercens, 19; Familiaris
consortio, 23 i 81. b) Familiaris consortio, 23, ARTYKUŁ 11 Apostolicam actuositatem,
8; Familiaris
consortio, 81; Międzynarodowa Konwencja o Prawach Ekonomicznych,
Społecznych i Kulturalnych, 11.1. ARTYKUŁ 12 Familiaris
consortio, 77; Europejska
Karta Społeczna, 19.
wszystkim ludziom, instytucjom i władzom
zainteresowanym misją rodziny
w świecie współczesnym
WPROWADZENIE
WSTĘP
ARTYKUŁ 2
ARTYKUŁ 6
WSTĘP