|
|
Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji w roku 1998 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku "O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży"Rozdział II. Zapewnienie warunków dla świadomego macierzyństwa1. Dostęp do metod i środków służących świadomej prokreacji Art. 2. 2. Organy administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji określonych w przepisach szczególnych, są zobowiązane zapewnić obywatelom swobodny dostęp do metod i środków służących dla świadomej prokreacji. Realizacja tego postanowienia ma w resorcie zdrowia charakter pracy ciągłej. Edukacja dotycząca metod i środków służących świadomej prokreacji realizowana jest w ramach ogólnej działalności z zakresu wychowania zdrowotnego i przygotowania do odpowiedzialnego rodzicielstwa. W 1998 roku poprawiła się współpraca ze szkołami i organizacjami pozarządowymi, zajmującymi się problematyką świadomego macierzyństwa. Dla celów edukacyjnych zakupiono dalsze 16.000 egzemplarzy "Środowiskowego Programu Wychowania Zdrowotnego w Szkole". Edukacja zdrowotna, szczególnie w odniesieniu do szeroko pojętego zdrowia dotyczącego prokreacji, należy do rutynowych obowiązków pracowników poradni dla kobiet. Ma ona najczęściej charakter indywidualnego poradnictwa. Ponadto kontynuowano także edukację profilaktyczną w oparciu o program zapobiegania HIV/AIDS - działalność w tym zakresie dostępna jest dla wszystkich szkół i środowisk. W 1998 roku, wobec braku środków finansowych, nie zrealizowane zostały plany opracowania i wydania materiałów oraz pomocy dydaktycznych dla szkolenia w zakresie planowania rodziny. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej podejmuje również działania mające na celu zapewnienie kobietom pełnego dostępu do informacji, poradnictwa i świadczeń w zakresie planowania rodziny. W ubiegłym roku, w trzech województwach zakończona została realizacja programu: "Promocja zdrowia matki i dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem planowania rodziny" - finansowanego ze środków rządowych i Funduszu Ludnościowego ONZ (UNFPA). Jednym z podstawowych założeń tego programu było wypracowanie akceptowanych przez ogół społeczeństwa metod poradnictwa w zakresie planowania rodziny. Poradnictwo to uwzględnia w równym stopniu zapotrzebowanie na wiedzę w danym zakresie oraz uwarunkowania kulturowe społeczeństwa. Aktualnie dokonywane jest podsumowanie wniosków z trzyletniej realizacji wymienionego projektu. Długoterminowym celem tego projektu jest poprawa stanu zdrowia matki i dziecka oraz zmniejszenie ilości nieplanowanych ciąż poprzez poprawę jakości opieki w zakresie zdrowia dotyczącego prokreacji i świadczeń w zakresie planowania rodziny, w tym informacji, edukacji i komunikowania. Wnioski z realizacji projektu będą wykorzystane jako podstawa dalszych działań resortu w upowszechnianiu poradnictwa w zakresie planowania rodziny. Mając na uwadze konieczność szerszego upowszechnienia w społeczeństwie wiedzy na temat naturalnych metod planowania rodziny, podjęto prace mające na celu reaktywowanie działalności Krajowego Zespołu Promocji Naturalnego Planowania Rodziny. W kraju pracuje ponad 3.000 przeszkolonych nauczycieli metod naturalnego planowania rodziny, z których połowę stanowią pracownicy służby zdrowia. Uruchomiono 15 poradni planowania rodziny, w których zatrudnieni są instruktorzy naturalnego planowania rodziny. Jednocześnie nie uległa zmianie dostępność do środków antykoncepcyjnych. Są w ciągłej sprzedaży. Zarejestrowanych i dopuszczonych do obrotu w Polsce jest 38 hormonalnych środków antykoncepcyjnych i środków wewnątrzmacicznych (bez prezerwatyw). Część z nich jest dostępna bez recepty lekarza, zarówno w aptekach jak i drogeriach. Środki hormonalne o działaniu antykoncepcyjnym są dostępne wyłącznie na podstawie recepty. Obecnie są refundowane 3 najtańsze preparaty hormonalne o działaniu antykoncepcyjnym, dla których obowiązuje limit na poziomie 8,82 zł za opakowanie. Wartość ich sprzedaży wyniosła w 1998 roku 8,2 mln zł. Ogółem wartość sprzedaży doustnych środków antykoncepcyjnych osiągnęła w 1998 roku 104 mln zł (w cenach detalicznych). Sprzedano około 7,4 mln opakowań jednomiesięcznych, przy średniej cenie 14 zł za jedno opakowanie. W stosunku do roku poprzedniego sprzedaż doustnych środków antykoncepcyjnych wzrosła blisko dwukrotnie. Tabela 4. Sprzedaż doustnych środków antykoncepcyjnych w latach 1996-1998
2. Dostęp do badań prenatalnych Art. 2. 2a. Organy administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji określonych w przepisach szczególnych, są zobowiązane zapewnić swobodny dostęp do informacji i badań prenatalnych, szczególnie wtedy, gdy istnieje podwyższone ryzyko bądź podejrzenie wystąpienia wady genetycznej lub rozwojowej płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu płodu. Pojęcie "badanie prenatalne" (badanie przedurodzeniowe) obejmuje wszystkie działania diagnostyczne wykonywane w okresie ciąży, których celem jest ocena stanu i rozwoju płodu. Badania te dzielą się na nieinwazyjne oraz inwazyjne (np. amniopunkcja, biopsja kosmówki, kordocenteza). Informacje na temat wskazań i możliwości oceny stanu zdrowia płodu rozpowszechniane są za pośrednictwem broszur, ulotek oraz publikacji w środkach masowego przekazu. Badania prenatalne nieinwazyjne są rutynowo wykonywane u wszystkich kobiet ciężarnych, zgodnie z wymienionymi wcześniej zaleceniami Krajowego Zespołu Konsultanta Medycznego w dziedzinie położnictwa i ginekologii z dnia 23 listopada 1995 r. w sprawie rodzaju i częstości profilaktycznych badań lekarskich i diagnostycznych wykonywanych u kobiet w ciąży o przebiegu fizjologicznym. Natomiast badania prenatalne inwazyjne wykonywane są w przypadku zaistnienia wskazań sugerujących możliwość wystąpienia wady genetycznej lub rozwojowej płodu lub nieuleczalnej choroby płodu, zagrażającej jego życiu. Badania prenatalne nieinwazyjne były w 1998 roku dostępne dla wszystkich kobiet ciężarnych. Przy pomocy tych metod poradnie lekarskie zapewniały możliwość oceny stanu płodu i jego rozwoju na każdym poziomie referencyjnym. W 1998 roku wykonano 1612 inwazyjnych badań prenatalnych. W wyniku tych badań stwierdzono patologię u 63 (3,9%) dzieci (płodów). W porównaniu do roku 1997, zarówno liczba wykonanych badań, jak i liczba stwierdzonych patologii płodu nieznacznie się obniżyły. Ośrodki przeprowadzające prenatalne badania inwazyjne nie zawsze dysponują informacją o sposobie zakończenia ciąży w przypadku stwierdzenia trwałej wady płodu. Jednakże cząstkowe informacje wskazują, że nie wszystkie kobiety ciężarne, u których stwierdzono wadę genetyczną płodu, decydują się na przerwanie ciąży. Na przykład Kierownik Kliniki Rozrodczości Katedry Ginekologii i Położnictwa poznańskiej Akademii Medycznej w sprawozdaniu o liczbie patologii stwierdzonych u płodu w trakcie badań genetycznych poinformował, że wszystkie kobiety ciężarne (4) zdecydowały się na donoszenie ciąży. W Zakładzie Genetyki Instytutu Psychiatrii i Neurologii na 27 stwierdzonych przypadków patologii ciąży na przerwanie ciąży zdecydowało się 16 pacjentek. W Instytucie Matki i Dziecka na 23 przypadki wad płodu znane są losy 12 kobiet ciężarnych, w tym w 2 przypadkach nastąpił wewnątrzmaciczny zgon płodu oraz poród samoistny, w 9 przypadkach w Instytucie Matki i Dziecka odebrano poród i podjęto leczenie noworodków, w jednym przypadku poród żywego dziecka (obciążonego wadą nieoperacyjną) odbył się w rejonie zamieszkania pacjentki. (patrz: Załączniki, Tabela I. Liczba inwazyjnych badań prenatalnych i stwierdzonych patologii płodu w roku 1998). Poradnictwo genetyczne jest jednym z elementów specjalistycznej opieki medycznej. Działalność ta jest prowadzona w Polsce przede wszystkim w poradniach genetycznych. Ma ona pomóc konsultowanym pacjentom lub rodzinie między innymi w uzyskaniu pełnej informacji o rozpoznanej chorobie genetycznej, jej przebiegu oraz istniejących możliwościach leczenia, właściwym zinterpretowaniu ryzyka ponownego wystąpienia choroby u potomstwa oraz umożliwienie zainteresowanym podjęcia decyzji o prokreacji zgodnych z uzyskaną wiedzą, przekonaniami oraz uznawanymi celami. W związku z zakończoną realizacją programu: "Promocja zdrowia matki i dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem planowania rodziny" opracowany został protokół postępowania w zakresie poradnictwa genetycznego. 3. Pomoc uczennicom w ciąży Art. 2. 3. Szkoła ma obowiązek udzielić uczennicy w ciąży urlopu oraz innej pomocy niezbędnej do ukończenia przez nią edukacji, w miarę możliwości nie powodując opóźnień w zaliczaniu przedmiotów. Jeżeli ciąża, poród lub połóg powoduje niemożliwość zaliczenia w terminie egzaminów ważnych dla ciągłości nauki, szkoła zobowiązana jest do wyznaczenia dodatkowego terminu egzaminu dogodnego dla kobiety, w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy. Uczennice w ciąży korzystają z możliwości kontynuowania nauki i ukończenia edukacji. Ze strony władz szkolnych znajdują pomoc, zrozumienie i należną opiekę. W razie potrzeby udziela się im zagwarantowanych przywilejów (możliwość urlopowania, opóźnienia w zaliczaniu przedmiotów i dodatkowego, dogodnego terminu egzaminów). Nie odnotowano przypadków naruszenia praw i przywilejów należnych uczennicom oczekującym dziecka. | ||||||||||||||
© Departament Spraw Rodziny | ||||||||||||||