|
|
Raport o sytuacji polskich rodzin3.2. Problem niepełnosprawnych w rodzinieW 1996 roku populację osób niepełnosprawnych w gospodarstwach domowych tworzyło około 5 430,6 tys. osób, wśród których 5 142,5 tys. osób było w wieku 15 i więcej lat. Ta ostatnia zbiorowość stanowiła w 1996 roku 17,5% ogółu ludności w wieku 15 i więcej lat, wobec 12,8% w 1988 (według NSP), co oznacza jej wzrost o 4,7 punktu procentowego w latach 1988-1996. Zdecydowanie wyższy był ten wzrost na wsi (z 13,1% do 20,1%) niż w miastach (z 12,5% do 15,9%). Najbardziej niepokojące jest to, że udział osób niepełnosprawnych wzrósł najbardziej w młodszych grupach wiekowych (w populacji ludności w wieku produkcyjnym). W efekcie w mieście niepełnosprawna jest co dwudziesta osoba w wieku 30-39 lat, co siódma w wieku 40-49 lat, co trzecia w wieku 50-59 lat. 15 Na wsi natomiast odpowiednio: co czternasta osoba w wieku 30-39 lat, co piąta w wieku 40-49 lat i ponad dwie piąte osób w wieku 50-59 lat. Na wsi, ogólnie rzecz ujmując, niepełnosprawna jest co piąta osoba. WY K R E S 3 . 1 . Odsetek ludności niepełnosprawnej w latach 1988 i 1 9 9 6 Liczba osób uznanych prawnie za niepełnosprawne wynosiła w 1996 roku 4372,0 tys. 16 W zbiorowości tej 20,4% stanowili inwalidzi I grupy, 37,8% - inwalidzi II grupy, 37,3% - inwalidzi III grupy, pozostałe około 0,5% stanowiły osoby bez grupy inwalidztwa. Odsetek niepełnosprawnej ludności w ogólnej jej liczbie jest istotnie zróżnicowany według województw; w południowych i zachodnich większy niż w pozostałych (wykres 3.4). Z przeprowadzonego przez GUS w listopadzie 1997 roku badania aktywności ekonomicznej ludności (BAEL) wynika, że problem niepełnosprawności bezpośrednio dotyka więcej niż co trzecie gospodarstwo domowe. Liczbę gospodarstw domowych z co najmniej jedną osobą niepełnosprawną szacuje się na 3908 tys. Zbiorowość gospodarstw domowych z osobą dorosłą niepełnosprawną i dziećmi liczy 2248 tys. gospodarstw. Rodziny wychowujące dzieci niepełnosprawne, mają inne problemy niż rodziny, w których jedno z rodziców lub oboje są niepełnosprawni. W pierwszej z wymienionych grup rodzin podstawową trudność stanowi właściwa organizacja życia domowego i zadań opiekuńczo-wychowawczych, zwłaszcza gdy niepełnosprawność dziecka wymaga stałej opieki. Opiekę stałą nad dziećmi niepełnosprawnymi sprawuje z reguły matka, rezygnująca z pracy zawodowej, jeśli zachodzi taka potrzeba. Najczęściej obok dzieci stałej opieki wymagają dorosłe osoby w wieku do 29 lat i osoby starsze w wieku 75 i więcej lat. Konieczność pomocy w codziennej egzystencji zgłasza około 56% inwalidów grupy I. Liczbę ludności całkowicie zdanej na pomoc innych (głównie rodziny) ze względu na pełne ograniczenie mobilności przestrzennej, szacuje się na około 160 tys. osób. Wśród osób niepełnosprawnych dwie trzecie stwierdza, że ich stan zdrowia nie ma wpływu na więzi rodzinne. Przekonanie to jest silniejsze u mieszkańców wsi. Wśród osób najbardziej niepełnosprawnych, czyli inwalidów I grupy opinię taką wyraża tylko 54,3%. Negatywny wpływ niepełnosprawności na więzi rodzinne jest często tym większy, im gorszy jest stan zdrowia niepełnosprawnej osoby. Niepełnosprawność może także cementować więzi rodzinne. Niestety, takie postawy mają miejsce tylko w 6,7% tej populacji, zwłaszcza wśród młodzieży (15-19 lat). Upośledzenie fizyczne czy umysłowe członka rodziny stanowi coraz częściej przyczynę poszukiwania pomocy materialnej w instytucjach pomocy społecznej. Niepełnosprawność, obok ubóstwa i bezrobocia, należy do najważniejszych przyczyn korzystania z pomocy materialnej. Około 75% dzieci niepełnosprawnych otrzymuje zasiłki pielęgnacyjne. Wśród rodzin objętych pomocą społeczną w 1996 roku - 16,6% stanowiły rodziny osób niepełnosprawnych. Ponad jedna czwarta niepełnosprawnych osób nie jest w stanie zaspokoić potrzeb związanych z ich niesprawnością. Prawie trzy czwarte badanych w 1996 roku osób niepełnosprawnych twierdziło, że najwięcej pieniędzy wydaje na leki i artykuły higieniczne. Te wydatki są dla inwalidów I grupy (i bez orzeczenia grupy) największym obciążeniem. Do najpilniejszych nie zrealizowanych potrzeb niepełnosprawni zaliczają zakup odpowiednich leków (ponad 25%), rehabilitację medyczną (13,4%), konieczność poprawy warunków mieszkaniowych (14,8%), założenie telefonu (8,8%). 17 Oczywiście poważne problemy osób niepełnosprawnych wiążą się z brakiem czynnych kontaktów ze światem. Poza usunięciem barier architektonicznych czy komunikacyjnych wymagają one usunięcia barier w psychice osób sprawnych i niepełnosprawnych, które mogą być usunięte bez nakładów materialnych (np. załatwianie spraw w urzędach). PRZYPISY 15 Ibidem. 16 Podobną liczbę niepełnosprawnych posiadających prawne orzeczenie inwalidztwa (4,4 tys. osób) ustalono na podstawie badania aktywności ekonomicznej BAEL. 17 Stan zdrowia ludności..., op. cit. | ||
© Departament Spraw Rodziny |