Raport o sytuacji polskich rodzin

3.5. Opieka zdrowotna nad dziećmi i młodzieżą

W 1992 roku zmodyfikowano istniejący wcześniej system opieki zdrowotnej nad
uczniami, odchodząc m.in. od kwalifikacji do grup dyspanseryjnych w trakcie corocznych badań profilaktycznych dzieci i młodzieży. Wprowadzone zmiany polegały m.in. na przeniesieniu opieki lekarskiej nad uczniami ze szkół do właściwych terenowo poradni i pozostawieniu w gabinetach medycznych w szkołach jedynie pielęgniarek i higienistek. Rozporządzenie Ministra Zdrowia wprowadzające zmiany w systemie opieki zdrowotnej nad uczniami pod koniec 1991 roku nie zawierało postanowień dotyczących organizacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej w zakresie opieki nad uczniami. Lukę tę wypełniały wytyczne Krajowego Zespołu Specjalistycznego w dziedzinie Pediatrii i Medycyny Szkolnej, nie mające jednak charakteru normy prawnej i nie stanowiące podstawy do nałożenia na wojewodów obowiązku organizowania niezbędnej infrastruktury organizacyjnej systemu opieki zdrowotnej nad uczniami. Nie we wszystkich województwach powstała więc odpowiednia sieć poradni medycyny szkolnej, a w niektórych stworzonych poradniach i placówkach wojewódzkich jest mniej pracowników, niż wymaga tego minimum zatrudnienia. Opiekę zdrowotną nad uczniami sprawują obecnie lekarze podstawowej opieki zdrowotnej oraz pielęgniarki (higienistki) szkolne. Nie we wszystkich szkołach uczniowie mają zapewnioną stałą opiekę pielęgniarską, ponieważ nie wszędzie istnieją gabinety medyczne. 33
Istniejący system opieki zdrowotnej nad uczniami budzi wiele kontrowersji. Nadzór nad jego funkcjonowaniem jest bardzo trudny, jeśli w ogóle jest możliwy. Podkreślić też należy, że po zniesieniu przed czterema laty przez MZiOS systemu oceny stanu zdrowia uczniów nie opracowano nowych jednolitych zasad takiej oceny. W poszczególnych jednostkach opieki zdrowotnej czy województwach stosuje się więc różne, często niespójne kryteria oceny stanu zdrowia uczniów. Dzieje się to w sytuacji, gdy według szacunków około 10% dzieci jest niedożywionych, około 15% dzieci przychodzi do szkoły bez pierwszego śniadania, a 24% nie je żadnego posiłku w szkole, około 90% uczniów ma próchnicę zębów, a ponad 35% cierpi na zaburzenia wzrokowe, około 16% ujawnia zaburzenia rozwoju somatycznego i około 15% - zaburzenia rozwoju psychosomatycznego.
Wśród młodzieży wzrasta liczba uzależnień alkoholowych i narkotykowych, obniża się wiek osób młodych sięgających po te używki. Bardzo źle ocenia się rozwój i stan żywienia dzieci z ognisk opiekuńczo-wychowawczych i domów dziecka. 34
Realizacja szczepień ochronnych dzieci nie uległa pogorszeniu po zmianie systemu opieki zdrowotnej (97% szczepień przeciw różyczce, 99,8% szczepień przeciw gruźlicy).

3.6. Opieka zdrowotna osób starszych

Udział osób starszych (w wieku 65 i więcej lat) w populacji ludności Polski (11,2% w 1996 r.) jest niższy niż w innych krajach europejskich 35 czy krajach OECD.
Stan zdrowia ludności pogarszający się ze wzrostem wieku, zwłaszcza po przekroczeniu 45-50 lat, sprawia, że ludność starsza ma znacznie większe potrzeby w zakresie opieki zdrowotnej niż inne subpopulacje ludności.
Natężenie zachorowań na nowotwory złośliwe wśród ludności w wieku 40-49 lat jest prawie dziesięciokrotnie większe, a ludności w wieku 60-69 lat aż czterdzieści cztery razy większe niż ludności w wieku 20-29 lat. 36
Jedną z najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych, której ryzyko wystąpienia dotyczy głównie kobiet po okresie menopauzy, stanowi osteoporoza. Szacuje się, że w Polsce chorobą tą zagrożonych jest 17-25% ludności powyżej 50 roku życia.
Od początku lat osiemdziesiątych zwiększa się zachorowalność na choroby wieku starczego (ponad 500 tys. osób w wieku powyżej 60 lat) oraz na chorobę Alzheimera (200-250 tys. osób). 37
Osoby cierpiące na choroby wieku starczego wymagają stałej opieki, którą zapewnia im najczęściej rodzina. Obciążenia rodziny związane z tą opieką, jeśli nie są rozłożone pomiędzy kilkoma jej członkami, bywają niezwykle uciążliwe i wymagają wsparcia ze strony dalszej rodziny lub instytucji.
Podkreślić też należy, że wśród osób starszych istotny jest udział osób
niepełnosprawnych, wymagających opieki i pomocy. Może ona być świadczona w miejscu zamieszkania bądź w domach pomocy społecznej lub zakładach opiekuńczo-leczniczych.

PRZYPISY

33 Raport NIK, 20 lutego 1998.
34 Materiał MZiOS, Zdrowie Rodziny, 1998 r.
35 Wyłączając kraje Europy Wschodniej.
36 Rocznik Statystyczny Ochrony Zdrowia, GUS, Warszawa 1998.
37 Materiał MZiOS, Zdrowie Rodziny, 1998 r.





Dokumenty

© Departament Spraw Rodziny