Raport o sytuacji polskich rodzin

6.2.2. Europejska Karta Społeczna

Europejska Karta Społeczna jest aktem z 1961 roku. Polska ratyfikowała Kartę w roku 1997. Dokument ten ma charakter obligatoryjny i nakłada na państwa-sygnatariuszy obowiązek składania co dwa lata odpowiednich sprawozdań z realizacji postanowień, które z niego wynikają. Chodzi w nich o środki ekonomiczne, społeczne oraz prawne podejmowane na rzecz poprawy bytu rodzin. Ochrona rodziny w tym dokumencie jest zagwarantowana przez zbiór przepisów, z których podstawowym jest artykuł 16, zawierający co następuje: "Wcelu zapewnienia warunków niezbędnych dla pełnego rozwoju rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa, Umawiające się Strony zobowiązują się popierać ekonomiczną, prawną i społeczną ochronę życia rodzinnego, zwłaszcza przez takie środki jak świadczenia społeczne i rodzinne, rozwiązania podatkowe, zachęcanie do budowy mieszkań dostosowanych do potrzeb rodzin, świadczenia dla młodych małżeństw oraz wszelkie inne stosowne środki". Obowiązek ochrony matek i dzieci stanowi treść kolejnego artykułu 17. Postanawia on, że "w celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa matek i dzieci do ochrony społecznej i ekonomicznej, Umawiające się Strony zobowiązują się podejmować wszelkie konieczne odpowiednie środki w tym celu, włączając w to ustanowienie lub utrzymywanie odpowiednich instytucji lub służb". Do tekstu dodane jest zastrzeżenie "bez względu na stan cywilny". To zastrzeżenie nadaje artykułowi dodatkowy wymiar, stanowiąc wyjaśnienie szczególnej uwagi poświęcanej sytuacji samotnych matek i nieślubnych dzieci.
Europejska Karta Społeczna zawiera również szereg postanowień, które bezpośrednio nie dotyczą rodziny, ale respektują jej podstawowe wartości. Przykładem jest artykuł 7, który w paragrafie 10 postanawia, że należy "zapewnić szczególną ochronę przed fizycznymi i moralnymi zagrożeniami, na które są narażone dzieci i młodociani". Artykuł 8 zawiera regulacje dotyczące prawa pracownic w okresie macierzyństwa oraz innych pracownic, w uzasadnionych przypadkach, do szczególnej ochrony w pracy.
Na podkreślenie zasługuje treść paragrafu 4, który zakazuje "zatrudniania kobiet w kopalniach pod ziemią oraz, jeżeli ma to miejsce, przy wszelkich innych pracach nieodpowiednich dla nich z powodu niebezpiecznego, niezdrowego lub uciążliwego charakteru".
Kolejne artykuły 11-14 traktują o prawie do ochrony zdrowia, zabezpieczenia społecznego oraz do pomocy społecznej. Treść artykułu 11 można sprowadzić do stwierdzenia, że każdy ma prawo do korzystania z wszelkich środków umożliwiających mu osiągnięcie możliwie najlepszego stanu zdrowia. Szczegółowy zapis postanawia, że: "W celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa do ochrony zdrowia Umawiające się Strony zobowiązują się podjąć bezpośrednio, bądź we współpracy z organizacjami publicznymi lub prywatnymi, stosowne środki zmierzające (...) do:
1. wyeliminowania, tak dalece jak to możliwe, przyczyn chorób;
2. zapewnienia ułatwień w zakresie poradnictwa oraz oświaty, dla poprawy stanu zdrowia i rozwijania indywidualnej odpowiedzialności w sprawach zdrowia".

W myśl postanowień artykułu 12 wszyscy pracownicy i osoby będące na ich utrzymaniu mają prawo do zabezpieczenia społecznego. Na podkreślenie zasługuje treść paragrafów 2 i 3, w których jest mowa o obowiązku utrzymywania systemu zabezpieczenia społecznego na zadowalającym poziomie oraz zabiegania o jego stopniowe podnoszenie. Postanowienie o prawie do opieki medycznej jest zawarte w artykule 13, którego istotę stanowi stwierdzenie, że każdy, kto nie posiada wystarczających zasobów, ma prawo do pomocy społecznej i medycznej.
Na podkreślenie zasługuje paragraf 3 tego artykułu, który postanawia, że strony zobowiązują się "przewidzieć, by każdy mógł otrzymać od właściwych służb publicznych lub prywatnych taką poradę i osobistą pomoc, jaka może być konieczna dla zapobieżenia lub usunięcia stanu potrzeby lub ulżenia sytuacji osobistej lub rodzinnejÓ. W myśl postanowień artykułu 14 każdy ma prawo do korzystania z opieki społecznej. Szczegółowy zapis paragrafu 1 zobowiązuje państwo do popierania lub organizowania służb posługujących się metodami właściwymi dla pracy socjalnej, które przyczyniają się do osiągania dobrobytu i rozwoju zarówno jednostek, jak i grup w społeczeństwie oraz ich adaptacji w środowisku społecznym.
Treść paragrafu 2 zobowiązuje do zachęcania jednostek i organizacji dobroczynnych lub innych do utrzymywania takich służb.
Odrębny artykuł 15 poświęcono osobom niepełnosprawnym. Jego istotę można wyrazić w stwierdzeniu, że osoby niepełnosprawne mają prawo do szkolenia zawodowego, rehabilitacji oraz readaptacji zawodowej i społecznej, bez względu na przyczynę i rodzaj inwalidztwa. Wśród środków prowadzących do realizacji tego prawa wymienia się: wyspecjalizowane służby pośrednictwa pracy, ułatwienie podejmowania pracy chronionej oraz środki zachęcania pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych.
W związku z istotnymi problemami migracji oraz związanym z tym zjawiskiem rozdzielania rodzin na podkreślenie zasługuje artykuł 19, który zobowiązuje wszystkie Umawiające się Strony do udzielenia ochrony i pomocy migrantom i ich rodzinom, w tym ułatwienie pracownikom migrującym łączenia z rodzinami.






Dokumenty

© Departament Spraw Rodziny