|
|
Raport o sytuacji polskich rodzin6.3. Inne dokumenty6.3.1. Karta Praw Rodziny Stolicy Apostolskiej 8 Jest jednym z wielu dokumentów Kościoła Katolickiego dotyczących rodziny i małżeństwa. Została wydana przez Stolicę Apostolską 22 października 1983 roku. Wprawdzie Karta nie posiada mocy aktu prawa międzynarodowego, niemniej jednak może być uznana za propozycję takiego aktu przedstawioną społeczności międzynarodowej. Karta została ujęta w formie typowej dla aktów prawa międzynarodowego, przy użyciu podobnej techniki legislacyjnej i napisana językiem prawniczym. We wprowadzeniu Karta Praw Rodziny proponuje "model i punkt odniesienia do opracowania ustawodawstwa i polityki rodzinnej oraz ukierunkowania dla programów działaniaÓ. Rodzina opisana w Karcie jest rodziną powszechną, a jej model - uniwersalny. Jego podstawę stanowi prawo naturalne, pierwotne wobec każdego innego prawa. Wszelkie inne prawa stanowione przez państwa czy organizacje międzynarodowe są wtórne wobec tych praw naturalnych, które wcześniej określiły tożsamość i funkcje rodziny. Adresatami Karty są: rządy, organizacje pozarządowe, rodziny oraz wszyscy mężczyźni i kobiety, którzy tworzą rodziny. Karta wskazuje prawa należne rodzinie, ujmując je w postaci organicznego i usystematyzowanego katalogu. Wśród wielu praw na uwagę zasługują następujące: Rodzina ma określoną, sobie tylko właściwą strukturę osobową. Początek jej daje małżeństwo. Bez małżeństwa nie może powstać rodzina w prawdziwym znaczeniu tego słowa. Małżeństwo opiera się na komplementarności płci; mężczyzna i kobieta mają w nim równe prawa, chociaż powołanie każdego z nich jest inne. Wyłącznie małżeństwu powierzona jest funkcja przekazywania życia. Małżonkowie dają życie własnemu dziecku i tylko im przysługuje prawo decyzji dotyczącej czasu narodzin i liczby dzieci. Przy podejmowaniu decyzji o rodzicielstwie winni uwzględniać obowiązki wobec samych siebie, wobec dzieci już narodzonych, wobec rodziny, społeczeństwa, we właściwej hierarchii wartości i zgodnie z naturalnym porządkiem moralnym, który wyklucza antykoncepcję, sterylizację i aborcję (art. 3). W podejmowanie tych decyzji nie może ingerować ani państwo, ani organizacje międzynarodowe, zwłaszcza działające pod szyldem planowania rodziny. Rodzina jest wspólnotą osób. Zakładają ją małżonkowie, ale jej głównym twórcą jest dziecko. Karta Praw Rodziny wskazuje, że rodzina jest miejscem spotkania różnych pokoleń, które pomagają sobie wzajemnie. Podkreśla się znaczenie rodziny wielopokoleniowej, w której osoby starsze mają zapewnione właściwe miejsce. Relacje między członkami rodziny winny opierać się na wzajemnym respektowaniu praw małżonków, rodziców, dzieci i krewnych. Dotyczy to przede wszystkim równych praw kobiety i mężczyzny, matki i ojca. W rodzinie każde z nich odgrywa sobie właściwą i niezbywalną rolę, ponieważ przeznaczenie każdego z nich jest odmienne. Karta Praw Rodziny podkreśla konieczność uznania i uszanowania pracy matki w domu, doceniania wartości, jakie ona przynosi rodzinie i społeczeństwu. Wskazuje również na niezastąpioną rolę ojca, który na równi z kobietą uczestniczy w rodzicielstwie i jest w tej samej mierze co ona odpowiedzialny za dziecko i rodzinę. Szczególną pozycję w rodzinie zajmuje dziecko. Ma ono prawo, by w niej zostało poczęte, by mogło się w niej urodzić, wzrastać oraz przygotowywać do dorosłego życia. Rodzina powinna zapewnić dziecku właściwe miejsce, zgodnie z jego własną wartością. W rodzinie winno ono realizować swoje potrzeby w atmosferze miłości, bezpieczeństwa moralnego i materialnego. Winno w niej znaleźć opiekę przed i po urodzeniu. Karta Praw Rodziny wskazuje na podstawowe funkcje rodziny. Za najistotniejsze uznaje funkcję przekazywania życia i funkcję wychowawczą. W ujęciu Karty rodzina winna być otwarta na życie dziecka, a nie na jego niszczenie. Kwestia ochrony dziecka poczętego budziła i ciągle budzi wiele kontrowersji również w społeczeństwie polskim. Wiele środowisk, zwłaszcza feministycznych, kwestionuje zakaz dokonywania aborcji ze względów społecznych w imię zapewnienia kobiecie wolności decydowania o losach poczętego dziecka. Według postanowień Karty Praw Rodziny rodzice mają pierwotne i niezbywalne prawo i pierwszeństwo do wychowania potomstwa. Wprawdzie w procesie wychowania biorą na równi udział oboje rodzice, to jednak rola matki jest w nim szczególna. W niej dziecko poczyna się i rozwija. Ona jeszcze przed narodzeniem dziecka kształtuje nie tylko jego organizm, ale pośrednio, całe jego człowieczeństwo. Prawa rodziców są nadrzędne w stosunku do prawa innych podmiotów, także zajmujących się edukacją dzieci. Wszelkie inne podmioty, w tym także państwo, powinny przede wszystkim wspierać rodzinę w funkcjach wychowawczych i chronić wychowywanie dziecka w rodzinie. Dopiero gdy rodzina nie jest w stanie wypełnić tej funkcji lub w wypadku braku inicjatywy ze strony rodziców, państwo może przejąć - zgodnie z zasadą pomocniczości - zadanie wychowania dzieci. Do rodziców należy prawo decydowania o tym, jakie wychowanie otrzyma dziecko. Rodzice mają prawo, by wychowanie dzieci we wszystkich szkołach mogło odbywać się zgodnie z zasadami moralnymi rodziców. Karta podkreśla, że problemem, któremu rodzice zdają się przypisywać zbyt małe znaczenie, jest sprawa wychowania seksualnego dzieci. Dzieci winny otrzymywać właściwe i roztropne wychowanie seksualne, dostosowane do ich wieku. Wychowanie to, choć stanowi prawo rodziców, często jest przekazywane szkole, która bez względu na wolę rodziców, narzuca własną wizję programów wychowania seksualnego. Wychowanie seksualne powinno być zgodne z zasadami moralnymi uznawanymi przez rodziców. Szczególną rolę w wypełnianiu funkcji przez rodzinę odgrywają środki społecznego przekazu. Powinny one wspierać podstawowe wartości rodziny, a nie szkodzić jej, propagując fałszywe wartości i wzory postępowania, rozpowszechniając pornografię i obrazy brutalnej przemocy, wpajając moralny relatywizm i religijny sceptycyzm poprzez przedstawianie bieżących wydarzeń i problemów w sposób celowo wypaczany, zachwalając fałszywe wizje życia, które sprzeciwiają się zasadzie wzajemnego szacunku oraz utrudniają osiąganie sprawiedliwości i pokoju. Rodzina jest wspólnotą jedyną w przekazywaniu z pokolenia na pokolenie wartości kulturalnych, etycznych, społecznych, duchowych i religijnych, istotnych dla rozwoju i powodzenia własnych członków oraz społeczeństwa (Karta Praw Rodziny, wstęp E). Toteż obowiązkiem państwa jest popieranie i ochrona autentycznej instytucji rodziny, poszanowanie jej naturalnego kształtu oraz przyrodzonych i niezbywalnych praw. Społeczny wymiar rodziny i jej funkcji znajduje w Karcie Praw Rodziny nie tylko potwierdzenie, ale również wskazanie gwarancji, którymi powinna być otoczona rodzina, by mogła prawidłowo i z godnością wypełniać swoją rolę. Karta określa prawa socjalne rodziny, reguły minimalne, ale niezbędne dla egzystencji rodziny. Podkreśla konieczność zabezpieczenia jej materialnych potrzeb. Bez spełnienia tego warunku prawidłowe funkcjonowanie rodziny nie jest właściwe. Rodzina ma zatem prawo oczekiwać od państwa takiego systemu społecznego, prawnego, gospodarczego, finansowego i politycznego, który będzie chronił rodzinę, ma prawo do polityki rodzinnej państwa, która nikogo nie będzie dyskryminowała. Obowiązkiem państwa jest popieranie i ochrona autentycznej instytucji rodziny, poszanowanie jej naturalnego kształtu oraz przyrodzonych, niezbywalnych praw. Karta Praw Rodziny zwraca na to uwagę światu, państwom, rodzinom i ludziom. Mając na względzie fakt istotnej zbieżności postanowień Karty Praw Rodziny Stolicy Apostolskiej z treścią odpowiednich artykułów Konstytucji RP traktujących o rodzinie, należy podkreślić zasadność powołania się w umowie koalicyjnej AWS-UW na ten dokument jako źródło wytycznych dla formułowania działań prorodzinnej polityki państwa. PRZYPISY 8 Materiałami źródłowymi do przygotowania tej części rozdziału były: Karta Praw Rodziny Stolicy Apostolskiej oraz referat A. Grześkowiak: Rodzina według Karty Praw Rodziny Stolicy Apostolskiej, przedstawiony podczas XVIII Międzynarodowego Kongresu Rodziny w kwietniu 1994 r. Patrz: XVIII Międzynarodowy Kongres Rodziny, Warszawa, 14-17 kwietnia 1994, Fundacja "Rodzina Nadzieją Jutra", Katolicka Agencja Informacyjna, Warszawa 1994, s. 70-83. | ||
© Departament Spraw Rodziny |