Raport o sytuacji polskich rodzin

6.4.11. Równy status kobiet i mężczyzn

Większość z feministycznie zorientowanych organizacji wychodzi poza gwarancję równych praw i równych szans dla kobiet, rozumiejąc przez dyskryminację również różnice w rzeczywistej sytuacji społecznej kobiet i mężczyzn, wynikające z innych przyczyn niż nierówność praw lub szans. Organizacje te dążą do wzmocnienia pozycji kobiet poprzez ich czasowe uprzywilejowanie. Chodzi im o ustawowe uregulowanie tzw. równego statusu kobiet i mężczyzn przez wprowadzenie obowiązkowego parytetu płci w każdym gremium publicznym; udział jednej płci nie mógłby wynosić mniej niż 40% składu. Jest to tzw. system kwotowy, zalecany przez Radę Europy, ale odrzucony w Unii Europejskiej, przyjęty zaś w krajach skandynawskich.
Projekty tych organizacji, znajdujące szerokie poparcie w poprzednim polskim sejmie i rządzie, planują radykalnie zmienić sposób wychowania dzieci, by pozbawić je wpływu tzw. stereotypów kulturowych. Chodzi o to, by np. usunąć w ogóle z podręczników szkolnych wszelkie teksty, w których o kobiecie mówi się w kontekście prac domowych, np. gdy zajmuje się gotowaniem, szyciem, przygotowuje święta itd. Metodą osiągnięcia sukcesu w zrównaniu kobiet i mężczyzn miałoby być też ustawowe ustanowienie rzeczników do spraw równości płci i ustalania nowych standardów obyczajowych. Organizacje te przygotowały w ostatnich latach projekt ustawy o równym statusie obu płci.

6.4.12. Pozarządowe organizacje kobiece

W Polsce w 1997 roku istniało ponad 60 stowarzyszeń, federacji, klubów i ruchów kobiet, 6 grup związkowych i partyjnych oraz kilkanaście fundacji poświęconych problematyce kobiecej. Kilkanaście ośrodków uniwersyteckich i instytutów naukowych zajmuje się szczególnie sprawami kobiet.
Największą organizacją kobiecą jest Liga Kobiet Polskich (20 tys. członkiń). Inne organizacje - sytuujące się najczęściej w nurcie feministycznym - to mało liczebne (kilkanaście, kilkadziesiąt członkiń), ale dotychczas wpływowe, m.in. dzięki dotacjom poprzednich rządów, stowarzyszenia i grupy zajmujące się problematyką praw kobiet oraz uczestnictwem kobiet w życiu publicznym. Wśród nich aktywnością wyróżnia się Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny (grupuje m.in. organizacje: Pro Femina, Neutrum, Polska YWCA, Demokratyczna Unia Kobiet i in.), która zajmuje się propagowaniem edukacji seksualnej oraz walką o prawo kobiet do decydowania o macierzyństwie. Fundacje Centrum Promocji Kobiet i Centrum Praw Kobiet zajmują się problematyką dyskryminacji kobiet, monitorowaniem praw i instytucji stosujących prawo oraz pomocą prawną dla ofiar przemocy.
Najliczniejszą organizacją kobiecą o innym sposobie widzenia problemów kobiet jest federacyjne Forum Kobiet Polskich. Forum zrzesza organizacje i ruchy kobiet nastawionych na szeroką działalność społeczną i charytatywną, a także na ich aktywizację polityczną. Forum grupuje najczęściej kobiety katolickie nastawione na obronę życia i tradycyjnych wartości oraz na obronę rodziny. W jego skład wchodzą m.in.: Polski Związek Kobiet Katolickich, Polska Federacja Ruchów Obrony Życia, Krajowe Duszpasterstwo Kobiet, Polskie Stowarzyszenie Nauczycieli, sekcje kobiet przy niektórych lokalnych katolickich organizacjach działających na rzecz rodziny i delegat Komisji Krajowej NSZZ Solidarność, a także Fundacja Instytut Edukacji Obywatelskiej i Promocji Kobiet, która sprzeciwia się traktowaniu płci jako kategorii politycznej. Inną dużą organizacją jest Forum Kobiet Katolickich, o podobnym profilu ideowym.
Organizacje te liczą z reguły o wiele więcej członków niż opisane wyżej feministyczne grupy kobiece (po kilkaset, a nawet po kilka tysięcy osób).
Liczne związki kobiet zajmują się problematyką zdrowia. Część z nich propaguje oświatę zdrowotną, np. Stowarzyszenie na rzecz Naturalnego Rodzenia i Karmienia Piersią, inne pomagają kobietom dotkniętym trudnymi problemami, jak Amazonki (kobiety po amputacji piersi) czy zagrożonym rakiem, np. Europejski Ruch Kobiet do Walki z Rakiem Piersi. Istnieje też Stowarzyszenie Kobiet Niepełnosprawnych. Celem ich jest przede wszystkim wzajemne udzielanie potrzebującym kobietom wsparcia psychicznego i życiowego. Problemem alkoholowym zajmuje się Ruch Samopomocy Kobiecej przy Klubie Abstynenta. Stowarzyszenie Bitych Żon pomaga prawnie i psychologicznie kobietom bitym przez męża.
Inny rodzaj stowarzyszeń zajmuje się udzielaniem pomocy kobietom znajdującym się w szczególnej sytuacji, np. Centrum Aktywizacji Zatrudnienia Kobiet pomaga kobietom dotkniętym bezrobociem. Są także stowarzyszenia kobiet aktywnych zawodowo, np. Klub Kobiet Twórczych i stowarzyszenia kobiet z wysokimi kwalifikacjami i o wysokich standardach moralnych. Kobiety skupiają się też wokół swoich zainteresowań społecznych i kulturalnych, a także regionalnych.
Wśród grup religijnych główną część stanowią organizacje katolickie i inne chrześcijańskie, istnieją jednak również egzotyczne - na przykład Komitet do Spraw Kobiet i Rodziny wyznania bahaitów.
Zwraca uwagę fakt, że tylko niewielka liczba pozakatolickich organizacji ściśle kobiecych jest ukierunkowana na działalność charytatywną, nie licząc grup samopomocowych. Świadczyć to może o daleko idących przemianach w rozumieniu roli kobiet.
Wreszcie istnieją w ruchu kobiecym grupy marginesowe, np. Ogólnopolskie Archiwum Lesbijskie (nie podaje liczebności), czy Radykalna Grupa Anarcho-Feministyczna Wiedźma (20 osób). Polskie Stowarzyszenie Feministyczne kilka lat temu rozwiązało się, a jego członkinie zasiliły grupy eksperckie Pełnomocnika do spraw Rodziny i Kobiet w poprzednim rządzie.





Dokumenty

© Departament Spraw Rodziny