|
|
Program Polityki Prorodzinnej PaństwaKierunek IV - Wychowanie młodego pokoleniaTroska o dzieci i młodzież to podstawowa dziedzina polityki prorodzinnej. Dzieci i młodzież zasługują na szczególną uwagę ze względu na to, że ich kondycja zdrowotna, etyczna i intelektualna zadecydują o przyszłości naszych rodzin, a tym samym o bycie państwowym i narodowym. Inwestycje w młodych zwracają się wielokrotnie, bowiem pozwalają zapobiegać wielu niepożądanym zjawiskom i unikać w ten sposób kosztownej walki z ich skutkami. Jednym z najważniejszych aspektów wychowania młodego pokolenia jest jego kondycja moralna. W tym zakresie największą rolę odgrywa osobisty przykład rodziców. Mają oni zagwarantowane Konstytucją RP prawo do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami moralnymi i religijnymi. Prawo to rozciąga się na program wychowawczy szkoły, do której dziecko uczęszcza oraz na program mediów publicznych, w szczególności radia i telewizji. Zadaniem państwa jest zapewnienie możliwości realizacji tego prawa. Rodzina jest miejscem dojrzewania cnót obywatelskich, czyli sprawności w realizowaniu dobra moralnego, a zatem uczy nie tylko wiedzy o czynieniu dobra, ale także sprawności jego realizowania. Pozwalają one młodemu człowiekowi wejść i twórczo uczestniczyć w życiu wspólnoty, społeczeństwa, zachowując jedną i tą samą moralność w życiu indywidualnym i publicznym. Nie ma bowiem dobrych obywateli, gdy nie ma dojrzałych, odpowiedzialnych i aktywnych ludzi. Moralność publiczna nie zafunkcjonuje bez moralności indywidualnej. Rodzina jest wspólnotą rodziców, dzieci i krewnych, zbudowaną na miłości i stanowi pierwsze i podstawowe miejsce doświadczenia współżycia z ludźmi. Dziecko spostrzega świat poprzez pryzmat członków własnej rodziny, zaś prawa rządzące w rodzinie przenosi na stosunki międzyludzkie w społeczeństwie. Stąd, doświadczając w codziennym życiu dobra, miłości i solidarności ze strony najbliższych uczy się zdobywać te cnoty i dojrzewa do bycia pełnowartościowym obywatelem. Proces wychowania w rodzinie wymaga odpowiedniego wsparcia rodziców nie tylko przez specjalnie powoływane do tego celu poradnie oraz inne placówki specjalistyczne, ale przede wszystkim poprzez tworzenie odpowiedniej atmosfery wokół wartości etycznych. Obejmuje to kwestię promowania rodziny w mediach, ale także eliminowanie z przekazu radiowego, telewizyjnego i prasowego przemocy i pornografii. Jednym z najbardziej efektywnych sposobów oddziaływania państwa na wychowanie jest współpraca z rodziną. Zatem niezbędne będzie podjęcie zadania edukacji i pedagogizacji rodziców w zakresie wychowania dzieci i młodzieży, poprzez programy edukacyjne prezentowane w mediach publicznych oraz projekty edukacyjne, inicjowanie i wspieranie grup, organizacji, ruchów i stowarzyszeń wychowawczych rodziców. Wyżej wymienione struktury, jako rodzicielskie grupy wsparcia, mogą spełnić doniosłą rolę ze względu na bezpośredni sposób oddziaływania, indywidualizację form przekazu, wymianę doświadczeń i osobisty przykład. Uzupełnieniem tej działalności winna pozostać sieć poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego, którą należy wspierać i rozwijać. W obszarze zainteresowania poradni winny znaleźć się także rodziny z małymi dziećmi (w wieku 0-6 lat), które nie korzystają ze żłobków i przedszkoli. W miarę dorastania dzieci państwo zaczyna bezpośrednio oddziaływać na ich proces wychowawczy poprzez - w przypadku części dzieci - wychowanie przedszkolne, a następnie szkolne. Bardzo ważne jest zatem jakościowe doskonalenie procesu wychowania przedszkolnego. Na podkreślenie zasługuje konieczność zwiększenia dostępności przedszkoli, w szczególności dla dzieci z rodzin ubogich oraz ze środowisk zaniedbanych. Przedszkole stworzyć powinno dzieciom z tych środowisk możliwość wyrównania różnic rozwojowych. Do podstawowych zadań współczesnej szkoły obok zdobywania wiedzy i umiejętności należy prawidłowe kształtowanie postaw społecznych uczniów, dlatego system wychowawczy szkoły powinien być oparty na uznaniu i poszanowaniu systemu wartości. Niezmiernie istotne jest również rezygnowanie z encyklopedycznego przekazu wiadomości na rzecz wzmocnienia procesu wychowawczego. Aby zapewnić nauczycielowi bezpośredni, indywidualny i personalny kontakt z uczniem, należy dążyć do optymalizacji liczebności klas. Zasadniczą rolę w wychowaniu szkolnym odgrywają nauczyciele. Podniesienie prestiżu nauczycieli wiąże się w pierwszym rzędzie z poprawą ich statusu materialnego i winno być połączone z podniesieniem wymagań etycznych i zawodowych wobec nauczycieli. Prawo rodziców do wychowania swoich dzieci winno znaleźć wyraz w obligatoryjnym tworzeniu Rad Szkół oraz docelowo we wprowadzeniu Bonu Edukacyjnego. Poprzez aktywne uczestnictwo w Radach rodzice będą mieli wpływ na profil wychowania szkolnego. Obecnie można zaobserwować bardzo dobrą tendencję wzrostu liczby młodzieży studiującej (w latach 1990-96 wzrost z 12,9% do 25,4%) oraz uczącej się w liceach ogólnokształcących (w latach 1990-96 wzrost z 18,9% do 27,3%). Zapotrzebowanie na wyższe studia nadal przekracza liczbę miejsc na uczelniach. Mimo, że w ostatnich latach uruchomiono kilkanaście szkół wyższych należy dalej zwiększyć liczbę miejsc na uczelniach i w zawodowych szkołach wyższych oraz dostosować sieć szkół średnich do lokalnych potrzeb. Nadal potrzebą jest zwiększenie wydatków na edukację. W 1999 r. wydatki wzrosną realnie o 8,5%; ta sama kategoria wydatków w 2000 r. zwiększy się realnie o 4,7%; wydatki na szkolnictwo wyższe natomiast wzrosną realnie o 3,3%. Dorastająca młodzież, w okresie buntu związanego z dojrzewaniem, często odrzuca autorytet rodziców i nauczycieli, a przyjmuje oddziaływanie rówieśników. Aby ograniczyć niekontrolowany wpływ grup nieformalnych należy wspierać stowarzyszenia wychowawcze, sportowo - turystyczne oraz organizacje młodzieżowe i religijne. Dużą rolę w tej dziedzinie ma do odegrania szkoła, wspierająca i współpracująca z owymi organizacjami, a także Kościół. Działalność wyżej wymienionych organizacji powinny uzupełniać zajęcia pozaszkolne organizowane przez szkołę. Należy przywrócić, a w miarę możliwości rozszerzyć ich działalność, mocno ograniczoną w ostatnim okresie (w latach 1990-96 liczba placówek pozaszkolnych spadła z 598 do 351, a liczba uczestniczącej w jej pracach młodzieży z 514,4 tys. do 263,0 tys.). Celowe jest również zorganizowanie w każdej szkole świetlicy. Ogromną rolę w tym zakresie winien odegrać samorząd lokalny. Działania państwa w sferze wychowania młodego pokolenia nie kończą się na wspieraniu rodziny oraz na stymulowaniu właściwej aktywności szkoły. Dostrzeżenie ważnej dla państwa roli stowarzyszeń wychowawczych, sportowo - turystycznych oraz organizacji młodzieżowych i religijnych winno znaleźć wyraz we wspieraniu ich działalności. W pierwszym rzędzie państwo winno promować takie przedsięwzięcia, które wspomagają rodzinę. W miarę posiadanych środków winno być także wspierane organizowanie wolnego czasu i wakacyjny wypoczynek dzieci i młodzieży. Jednym ze sposobów realizacji tego celu jest również pomoc w organizowaniu szkoleń liderów tych ruchów. Na szczególną uwagę i opiekę zasługują ruchy i stowarzyszenia na wsi, a także organizacje powstałe po roku 1989, które borykają się z wieloma trudnościami związanymi z brakiem środków technicznych i zaplecza materialnego. Niezwykle istotna dla tworzenia oferty kierowanej do młodych jest działalność sportowa i turystyczna. Aktywność w tym zakresie ma bezpośredni związek ze zdrowiem młodego pokolenia, zapobiega zbędnym wydatkom na opiekę zdrowotną w przyszłości, a także stanowi ważny element wychowawczy. Znacząca jest zarówno bezpośrednia działalność sportowa, jak i tworzenie odpowiednich przyzwyczajeń kulturowych. Znaczną rolę mogą tu odegrać media i program szkolny. Kontynuowane będą programy "Sport dla wszystkich", "Sport wszystkich dzieci", "Sport w środowisku wiejskim i akademickim". Jednocześnie wspierany będzie rozwój społecznego ruchu sportowego i turystycznego organizowanego przez stowarzyszenia, w tym religijne oraz rozwój ogólnodostępnej bazy sportowej. Lepszy start młodych ludzi w dorosłe życie jest istotnym elementem wychowania. Ukształtowanie dorastającej młodzieży, aktywnej społecznie, przedsiębiorczej i zaradnej życiowo to - wraz z właściwym wykształceniem - dobre remedium na problemy bezrobocia. Młodzież aktywna będzie bardziej odporna na chwilowe klęski i niepowodzenia związane z wchodzeniem w dorosłe życie. Aktywność młodych na polu przedsiębiorczości należy wspierać udzielaniem odpowiednich kredytów, dostępem do taniego i łatwego budownictwa mieszkaniowego oraz ułatwianiem tworzenia małych i średnich przedsiębiorstw, w tym także rodzinnych. Ważne jest także dostosowanie kształcenia do aktualnych potrzeb rynku pracy oraz rozwój poradnictwa zawodowego. Dzieci i młodzież napotykają na swej drodze rozwoju zagrożenia dla zdrowia fizycznego i psychicznego, które przekraczają możliwości samodzielnej ochrony. Dlatego w najtrudniejszych sytuacjach rodzice i społeczeństwo chronią dzieci i młodzież przed zagrożeniami zewnętrznymi. Obecnie do takich zagrożeń należy zaliczyć szerzący się alkoholizm, narkomanię, pornografię oraz negatywny wpływ mediów i działających sekt. Konieczne jest przeprowadzenie uregulowań ustawowych, np. ograniczenie możliwości rejestrowania sekt, ochrona przed pornografią, zakaz reklamy alkoholu i papierosów oraz przygotowanie nauczycieli, katechetów, pedagogów i liderów młodzieżowych do przeciwstawienia się tym zagrożeniom społecznym. W celu przeciwdziałania sektom należy ponadto: organizować sieci punktów informacyjnych i poradnictwa, przygotowywać psychologów i terapeutów, uruchomić programy oświatowe dla rodziców oraz wspierać grupy samopomocowe rodziców. Należy tworzyć powiatowe zespoły przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii, współpracujące z odpowiednio przygotowanymi specjalistami oraz skutecznie egzekwować prawo w tym zakresie. Dla właściwego wychowania młodzieży należy monitorować bieżący stan zagrożenia młodego pokolenia, opracować wskazania dla GUS i ośrodków badania opinii publicznej odnośnie zbierania koniecznych danych oraz stworzyć środowisko opiniotwórcze opracowujące bieżące raporty. Młodzież jest najzdrowszą częścią polskiego społeczeństwa. Przedstawione powyżej działania mają na celu umożliwienie młodzieży takiego wchodzenia w dorosłe życie, które zminimalizuje niepowodzenia i frustracje, będące źródłem powstawania wielu zjawisk patologicznych, które wymagają kosztownego przeciwdziałania. Dlatego bilansując koszty i zyski takich działań, trzeba uwzględnić wszystkie elementy tego procesu. | ||
© Departament Spraw Rodziny |