|
|
Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji w roku 1998 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku "O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży"WSTĘPSprawozdanie Rady Ministrów z wykonania w 1998 roku ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. z 1993 r. Nr 17 poz. 78; z 1995 r. Nr 66 poz. 334; z 1996 r. Nr 139 poz. 646; z 1997 r. Nr 141 poz. 943 oraz Nr 157 poz. 1040; z 1999 r. Nr 5 poz. 32), podsumowuje kolejny rok jej działania. Obowiązek corocznego dokonywania oceny realizacji ustawy wynika z art. 9, zgodnie z którym Rada Ministrów przedkłada Sejmowi do dnia 31 lipca każdego roku sprawozdanie z wykonania ustawy oraz o skutkach jej stosowania. Ustawa nakłada na organy administracji rządowej i samorządowej szereg obowiązków, w tym w szczególności zobowiązuje do: - zapewnienia kobietom w ciąży opieki medycznej, w tym także opieki prenatalnej nad dzieckiem, - zapewnienia opieki socjalnej, m.in. poprzez pomoc materialną i opiekę nad kobietami w ciąży znajdującymi się w trudnych warunkach materialnych, przez czas ciąży, porodu i po porodzie, - zapewnienia odpowiedniej opieki prawnej, m.in. poprzez dostęp do szczegółowych informacji na temat uprawnień, zasiłków i świadczeń przysługujących kobietom w ciąży, matkom, ojcom, ich dzieciom oraz do informacji dotyczących instytucji i organizacji pomagających w rozwiązywaniu problemów psychologicznych i społecznych, a także zajmujących się sprawami przysposobienia, - zapewnienia obywatelom swobodnego dostępu do metod i środków służących świadomej prokreacji, - zapewnienia swobodnego dostępu do informacji i badań prenatalnych, - współdziałania i udzielania pomocy Kościołowi Katolickiemu, innym kościołom i związkom wyznaniowym oraz organizacjom społecznym, które organizują opiekę nad kobietami w ciąży, jak również organizują rodziny zastępcze lub udzielają pomocy w przysposabianiu dzieci, - przygotowania młodego pokolenia poprzez odpowiednią edukację do świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa. Szkoła, w myśl ustawy, ma obowiązek stworzenia takich warunków, aby uczennica w ciąży mogła, w miarę możliwości w terminie, ukończyć edukację. Dla instytucji wymiaru sprawiedliwości realizacja ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży wiąże się z realizacją kodeksu karnego w zakresie ujawniania, ścigania i karania sprawców dzieciobójstwa oraz nielegalnej aborcji, a także z prowadzeniem szeroko pojętej działalności prewencyjnej w zakresie ochrony dziecka i rodziny. Obowiązek realizacji zadań wynikających z ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży nabiera dodatkowo szczególnego znaczenia wobec sytuacji demograficznej kraju. Z początkiem przemian ustrojowych Polska weszła bowiem w obszar zawężonej zastępowalności pokoleń. W roku 1989 po raz pierwszy w historii na jedną matkę przypadła, średnio biorąc, mniej niż jedna córka. Wprawdzie do końca 1998 r. przyrost naturalny utrzymał się na poziomie powyżej zera, ale jest on niesłychanie niski: przewaga urodzeń nad zgonami wyniosła zaledwie 22 tys., co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wskaźnik równy 0,55. Najnowsze prognozy przewidują pojawienie się ujemnego przyrostu naturalnego ludności już w tym roku i utrzymanie się przewagi zgonów nad urodzeniami do 2007 r. 1 Systematyczne zmniejszanie się różnicy między liczbą urodzeń a zgonów jest w głównej mierze powodowane znaczącym spadkiem liczby urodzeń, który od 1990 r. wyniósł 27,6%, co w skali rocznej oznacza średni spadek o 4%. Tabela 1. Urodzenia żywe w latach 1983 - 1998 (w tys.)
Od 1990 r. współczynnik dzietności, określający średnią liczbę urodzeń żywych na jedną kobietę w wieku 15-49 lat, obniżył się z 2,04 na początku okresu do 1,44 w roku 1998. W wyrażeniu względnym oznacza to spadek o 29,6% oraz istotną różnicę w stosunku do poziomu 2,1 urodzeń żywych na kobietę, niezbędnego do zachowania prostej zastępowalności pokoleń. Warto przy tym podkreślić, iż spadek współczynnika dzietności postępuje na wsi szybciej niż w mieście. Dokonując analizy realizacji ustawy o planowaniu rodziny nie można więc pominąć oceny wpływu, jaki jej kilkuletnie funkcjonowanie miało na kształtowanie się przyrostu naturalnego ludności w Polsce. Przedkładane sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania ustawy o planowaniu rodziny przygotowane zostało przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny na podstawie cząstkowych sprawozdań opracowanych przez Ministerstwa: Zdrowia i Opieki Społecznej, Pracy i Polityki Socjalnej, Edukacji Narodowej, Spraw Wewnętrznych i Administracji, Sprawiedliwości oraz przez Prokuraturę Krajową. Układ informacji i danych zawartych w sprawozdaniu odpowiada kolejności analizowanych artykułów ustawy. PRZYPISY 1 Holzer J.Z., Serek R., Toński P. (1999). Ocena sytuacji demograficznej Polski do 2020r. według 16 województw. Warszawa, Instytur Statystyki i Demografii, Szkoła Główna Handlowa. | ||||||||||||||||||||||||
© Departament Spraw Rodziny | ||||||||||||||||||||||||