Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji w roku 1999 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku "O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży"

WSTĘP
Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania w 1999 roku Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. z 1993 r. Nr 17 poz. 78; z 1995 r. Nr 66 poz. 334; z 1996 r. Nr 139 poz. 646; z 1997 r. Nr 141 poz. 943 oraz Nr 157 poz. 1040; z 1999 r. Nr 5 poz. 32), podsumowuje kolejny rok jej działania. Przedłożenie Sejmowi przez Radę Ministrów sprawozdania z wykonania ustawy oraz skutkach jej stosowania następuje zgodnie z Art. 9 ustawy.
Ustawa nakłada na organy administracji rządowej i samorządowej szereg obowiązków, w tym w szczególności zobowiązuje do:
- zapewnienia kobietom w ciąży opieki medycznej, w tym także opieki prenatalnej nad dzieckiem,
- zapewnienia opieki socjalnej, m.in. poprzez pomoc materialną i opiekę nad kobietami w ciąży znajdującymi się w trudnych warunkach materialnych, przez czas ciąży, porodu i po porodzie,
- zapewnienia odpowiedniej opieki prawnej, m.in. poprzez dostęp do szczegółowych informacji na temat uprawnień, zasiłków i świadczeń przysługujących kobietom w ciąży, matkom, ojcom, ich dzieciom oraz do informacji dotyczących instytucji i organizacji pomagających w rozwiązywaniu problemów psychologicznych i społecznych, a także zajmujących się sprawami przysposobienia,
- zapewnienia obywatelom swobodnego dostępu do metod i środków służących świadomej prokreacji,
- zapewnienia swobodnego dostępu do informacji i badań prenatalnych,
- współdziałania i udzielania pomocy Kościołowi Katolickiemu, innym kościołom i związkom wyznaniowym oraz organizacjom społecznym, które organizują opiekę nad kobietami w ciąży, jak również organizują rodziny zastępcze lub udzielają pomocy w przysposabianiu dzieci,
- przygotowania młodego pokolenia poprzez odpowiednią edukację do świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa.
Zgodnie z treścią zawartą w Ustawie, szkoła ma obowiązek stworzenia takich warunków uczennicy w ciąży, by mogła ona, w miarę możliwości w terminie, ukończyć edukację.
Dla instytucji wymiaru sprawiedliwości realizacja ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży wiąże się z realizacją Kodeksu Karnego w zakresie ujawniania, ścigania i karania sprawców dzieciobójstwa oraz nielegalnej aborcji, a także z prowadzeniem szeroko pojętej działalności prewencyjnej w zakresie ochrony dziecka i rodziny.
Obowiązek realizacji zadań wynikających z ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży nabiera szczególnego znaczenia wobec sytuacji demograficznej kraju. Zjawisko zawężonej zastępowalności pokoleń w Polsce odnotowano na początku przemian ustrojowych. W 1999 r. przyrost naturalny osiągnął poziom bliski zera, tj. najniższy w ostatnim dziesięcioleciu. Przewaga urodzeń nad zgonami w roku 1999 wyniosła 587 osób, co w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców dało wskaźnik 1,5. 1 Stan ten potwierdził prognozy przewidujące pojawienie się ujemnego przyrostu naturalnego ludności w najbliższych latach i utrzymanie się przewagi zgonów nad urodzeniami do 2007 r. 2
Systematyczne zmniejszanie się różnicy między liczbą urodzeń a zgonów jest w głównej mierze powodowane znaczącym spadkiem liczby urodzeń, który w stosunku do 1990 r. wyniósł 30,3% 3 co w skali rocznej oznacza średni spadek o 3,9%.

Tab. 1. Urodzenia żywe w latach 1983 - 1999 (w tys.). 4

1983 1985 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
723,6 680,1 547,7 547,7 515,2 494,3 481,3 433,1 428,2 412,7 395,6 382,0


Od 1990 r. współczynnik dzietności, określający średnią liczbę urodzeń żywych na jedną kobietę w wieku 15-49 lat, obniżył się z 2,04 na początku okresu do 1,37 w roku 1999. W wyrażeniu względnym oznacza to spadek o 32,8% (średnie roczne tempo spadku w tym okresie wynosiło zatem 4,3%) oraz istotną różnicę w stosunku do poziomu 2,1 urodzeń żywych na kobietę, niezbędnego do zachowania prostej zastępowalności pokoleń. Przy tym spadek współczynnika dzietności na wsi postępuje nieco szybciej niż w mieście.
Przedkładane sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania Ustawy "O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży" zostało opracowane przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny na podstawie cząstkowych sprawozdań przygotowanych przez:
- Ministerstwo Zdrowia,
- Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej,
- Ministerstwo Edukacji Narodowej,
- Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji,
- Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Prokuraturę Krajową.

Zamieszczony w sprawozdaniu układ informacji i danych odpowiada kolejności analizowanych artykułów ustawy.

Analogiczny wskaźnik w roku 1998 wynosił 55 (w przeliczeniu na 1000 mieszkańców - 0,55).
Holzer J.Z., Serek R., Toński P. (1999). Ocena sytuacji demograficznej Polski do 2020 r. według 16 województw. Warszawa, Instytur Statystyki i Demografii, Szkoła Główna Handlowa.
W roku 1998 wynosił 27,6%.
Dane zestawione na podstawie Rocznika Demograficznego 1999, GUS, Warszawa 1999, str. XXXIV-XXXVI oraz bieżącej statystyki GUS za rok 1999. Ze względu na zmianę definicji urodzenia żywego wprowadzonej 1 lipca 1994 r., niektóre dane o urodzeniach publikowane do roku 1993 mogą różnić się w stosunku do danych opublikowanych przez GUS w roku 1999; zob. Rocznik Demograficzny 1999, dz. cyt., s. 128.






Dokumenty

© Departament Spraw Rodziny