Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji w roku 1998 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku "O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży"

Rozdział III. Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Art. 3. 1. Organy administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego współdziałają i udzielają pomocy Kościołowi Katolickiemu, innym kościołom i związkom wyznaniowym oraz organizacjom społecznym, które organizują opiekę nad kobietami w ciąży, jak również organizują rodziny zastępcze lub udzielają pomocy w przysposabianiu dzieci.

Ocenia się, że liczba organizacji pozarządowych podejmujących się pomocy kobietom ciężarnym, wspomagających edukację w zakresie wychowania w rodzinie, prowadzących poradnie planowania oraz zdrowia rodziny jest obecnie w Polsce dość znaczna. Trudno jednak wiarygodnie ją oszacować wobec braku statystyki oraz znacznej dynamiki rozwoju tego zjawiska. W gronie takich organizacji ważne miejsce zajmują organizacje związane z Kościołem Katolickim.
Działania tzw. trzeciego sektora wspomagające realizację zaleceń ustawy o planowaniu rodziny są bardzo szerokie, ale trudne do podsumowania z uwagi na brak pełnych informacji w tym zakresie. Niemniej obserwacje tego obszaru wskazują, że organizacje pozarządowe coraz sprawniej odpowiadają na ogromne zapotrzebowanie społeczne w zakresie pomocy rodzinie, w tym także pomocy kobietom ciężarnym. Także coraz częściej organizacje pozarządowe stają się nieodzownym partnerem samorządów lokalnych oraz administracji rządowej w realizacji przypisanych im zadań. Oznacza to konieczność wspierania tych organizacji pod względem merytorycznym, organizacyjnym i finansowym. Tryb udzielania pomocy przez wojewodę instytucjom i organizacjom pozarządowym działającym na rzecz kobiet w ciąży i wychowujących dziecko, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej, określone zostały w omawianym wyżej rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 5 października 1993 r. w sprawie określenia zakresu i form oraz trybu udzielania kobietom w ciąży oraz wychowującym dziecko pomocy w zakresie opieki socjalnej i prawnej (Dz.U. z 1993 r. Nr 97 poz. 441 z późn. zmianami). Szerzej warunki i tryb zlecania zadań państwowych jednostkom niepaństwowym reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 1997 roku w sprawie zlecania zadań państwowych jednostkom niepaństwowym oraz wykazu tych zadań (Dz. U. z 1997 r. Nr 94 poz. 573 z późniejszymi zmianami).
Powyższe regulacje prawne pozwoliły na udzielenie w 1998 roku organizacjom pozarządowym pomagającym kobietom w ciąży i wychowującym dzieci oraz ich rodzinom istotnego wsparcia finansowego. Było ono udzielane zarówno przez wojewodów jak i zainteresowane resorty, w tym przede wszystkim przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej oraz Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny.
Ze środków będących w 1998 roku w gestii Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej udzielono dotacji dla 45 organizacji pozarządowych, które w złożonych wnioskach deklarowały udzielanie pomocy kobietom w ciąży oraz osobom samotnie wychowującym dzieci. Łączna kwota dotacji udzielonych tym organizacjom wyniosła 1.358.103 zł. Lista tych organizacji wraz z wielkością przyznanych środków finansowych zamieszczona została w Załączniku, w tabeli V.
Pełnomocnik Rządu do Spraw Rodziny dofinansował w 1998 roku 14 organizacji działających na rzecz pomocy kobietom w ciąży, ich dzieciom i rodzinom. Łączna kwota dotacji wyniosła 153.500 zł. Środki te zostały przyznane na następujące zadania:
- publikacja materiałów dotyczących godności macierzyństwa, prokreacji oraz rozwoju prenatalnego dziecka: 3 organizacje otrzymały łącznie 48.400 zł,
- organizowanie i prowadzenie szkoły rodzenia, przygotowywanie młodych ludzi do założenia rodziny, edukacja w zakresie planowania i wartości rodziny oraz rozwoju prenatalnego dziecka: 5 organizacji otrzymało łącznie 37.100 zł,
- organizowanie pomocy medycznej, socjalnej, prawnej, szkoleń zawodowych, opieki stacjonarnej nad kobietami w ciąży i kobietami z dziećmi, znajdującymi się w trudnych warunkach materialnych: 6 organizacji otrzymało łącznie 68.000 zł.
Decentralizacja zarządzania oraz wspieranie inicjatyw społecznych przez rządową i samorządową administrację jest motorem powstawania dobrych programów, wykorzystujących doświadczenia i wysokie kwalifikacje osób podejmujących zadania społeczne. System ten umożliwia wspomaganie istniejących już inicjatyw, które się sprawdziły i dobrze funkcjonują bez ponoszenia kosztów przez gminy i konieczności tworzenia własnych, często kosztownych, nowych struktur potrzebnych dla podjęcia takich samych zadań. Znakomitym przykładem może być "Wojewódzki Program Pomocy Samotnej Matce", który powstał przy współudziale organizacji pozarządowych i został przyjęty do realizacji przez Wojewodę tarnobrzeskiego jako program wojewódzki. W ramach tego programu udzielano wszechstronnej pomocy każdej kobiecie w ciąży, w zależności od jej sytuacji życiowej.
Z punktu widzenia zakresu podejmowanych zadań organizacje pozarządowe działające na rzecz pomocy kobietom w ciąży i wychowującym dzieci można podzielić następująco:
1) organizacje podejmujące pomoc bezpośrednią dla kobiet w ciąży będących w trudnej sytuacji życiowej,
2) organizacje działające w zakresie szkolenia i wychowania,
3) organizacje prowadzące domy dla samotnych matek i z małymi dziećmi,
4) organizacje prowadzące ośrodki adopcyjno-opiekuńcze.

Szczególną rolę wśród organizacji pozarządowych odgrywają organizacje katolickie, pracujące na rzecz dzieci, samotnych matek, kobiet w ciąży i ubogich rodzin. Prowadzą one na terenie całego kraju ok. 2.500 katolickich poradni życia rodzinnego, w których zatrudnionych jest ok. 4.700 doradców rodzinnych różnych specjalności (m.in. psycholog, pedagog, prawnik, lekarz, duszpasterz). W roku 1998 funkcjonowało 12 katolickich ośrodków adopcyjno-opiekuńczych, które przeprowadziły 244 sprawy adopcyjne. W ich wyniku zaadoptowano 256 dzieci. Natomiast 46 dzieci trafiło do 44 rodzin zastępczych. Są to dzieci porzucone przez matki samotne lub rodziny dysfunkcyjne oraz dzieci z domów dziecka. Ośrodki te prowadzą także przygotowanie rodziców adopcyjnych do podjęcia zadań wynikających z rodzicielstwa zastępczego, rozpoznają ich sytuację życiową, w razie potrzeby udzielają pomocy kobietom w ciąży, prowadzą spotkania i konsultacje na temat wychowania. Warsztaty są poświecone takim zagadnieniom jak: problemy wychowawcze, jawność adopcji, pielęgnacja niemowląt itd.
Organizacje katolickie prowadzą ok. 30 domów dla samotnych matek, w których jest ok. 450 miejsc. W tej liczbie 14 domów jest prowadzonych przez Caritas Polska (10 domów dla samotnych matek i 4 domy dla matek z dziećmi), natomiast pozostałe finansowane są z budżetu państwa. Placówki te prowadzą wszechstronną pomoc kobiecie w ciąży: materialną, medyczną, prawną oraz czasowo zapewniają mieszkanie.





Dokumenty

© Departament Spraw Rodziny