|
|
Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji w roku 1999 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku "O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży"Podsumowanie(...) Życie jest fundamentalnym dobrem człowieka, a troska o życie i zdrowie należy do podstawowych obowiązków państwa, społeczeństwa i obywatela (...). Powyższa treść preambuły ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży - stanowi cel, który ustawa ma zabezpieczać. Na podstawie danych otrzymanych z poszczególnych resortów należy jednoznacznie stwierdzić, że efektem działania ustawy jest zmniejszenie się liczby dokonywanych aborcji, dalsza poprawa opieki nad matką i dzieckiem oraz rozbudowanie systemu wychowania przygotowującego do odpowiedzialnego rodzicielstwa. Zmniejszyła się liczba przerwań ciąży dokonanych zgodnie z warunkami określonymi w ustawie, w tym nie wykonano ani jednego zabiegu w warunkach ambulatoryjnych. Zmniejszyła się liczba przerwań ciąży w związku zagrożeniem dla życia lub zdrowia matki. Zmniejszyła się również ilość zabiegów z powodu pozytywnych wyników badań prenatalnych, które wskazywały na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu. W roku 1999 dokonano tylko jednego przerwania ciąży ze względu na uzasadnione podejrzenie, że powstała ona w wyniku czynu zabronionego. W 1999 roku zwiększyła się liczba stwierdzonych nielegalnych aborcji, przy czym wobec niemożliwości oszacowania powszechności zjawiska wzrost liczby stwierdzonych przestępstw oznaczać może wzrost skuteczności ich wykrywalności. W roku 1999 zmniejszyła się liczba dzieciobójstw oraz porzuceń dzieci (do lat 15), jak również zmalała liczba przypadków, w których nastąpiła śmierć w wyniku porzucenia. Wzrosła liczba niemowląt pozostawionych w szpitalu z powodów innych niż medyczne. Ustawodawca, nałożył na administrację rządową i samorządową obowiązek zapewnienia kobiecie w ciąży i jej poczętemu dziecku opieki medycznej, socjalnej, prawnej. W świetle przytoczonych w niniejszym sprawozdaniu danych należy stwierdzić, że w roku 1999 zostały spełnione warunki służące pełnej opiece medycznej nad dzieckiem poczętym i jego matką. Poradnie ogólne, poradnie dla kobiet oraz szpitale, w roku sprawozdawczym zapewniały opiekę dostosowaną do stopnia ryzyka ciąży. Istnieje jednak ciągła potrzeba zwiększenia częstości wczesnego obejmowania opieką medyczną kobiet ciężarnych, co uwarunkowane jest zwiększeniem świadomości potrzeby takiej opieki wśród kobiet. Opiece nad kobietą ciężarną i jej dzieckiem służy realizowany "Programu Poprawy Opieki Perinatalnej w Polsce". W ramach Programu usprawniono funkcjonowanie sieci ośrodków w odniesieniu do wprowadzonych reform i rozwiązań organizacyjnych. Wszystkie kobiety ciężarne objęte były systemowymi badaniami profilaktycznymi. O skuteczności działań podejmowanych świadczy utrwalona tendencja obniżania wskaźnika umieralności niemowląt, który w roku 1999 wyniósł 8,9 . Nieznacznemu obniżeniu uległa też częstość urodzeń noworodków z niską masą urodzeniową ciała. W dalszym ciągu niezbędna jest wzmożona promocja profilaktyki, zwłaszcza zdrowego stylu życia młodych kobiet. W roku 1999 Kontynuowano "Program Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej". W ramach Narodowego Programu Zdrowia Instytut Matki i Dziecka przeprowadził program antynikotynowy skierowany do kobiet w wieku prokreacyjnym. Mimo szeregu konkretnych działań, sformułowano wnioski wskazujące na niedostateczne przygotowanie w tym zakresie personelu medycznego oraz rodziców. W roku ustawowym z powodzeniem kontynuowano program upowszechniania karmienia piersią jak również rozwijała się inicjatywa "Szpital Przyjazny Dziecku". W ramach opieki socjalnej kontynuowano obowiązek wykonania zadań spoczywający na organach jednostek samorządu terytorialnego oraz administracji rządowej, które współpracują z organizacjami społecznymi i wyznaniowymi. Na szczeblu lokalnym realizacją zadań tego zakresu zajmowały się ośrodki pomocy społecznej znajdujące się na terenie każdej gminy oraz organizacje pozarządowe. Łącznie świadczeniami pomocy społecznej z powodu ochrony macierzyństwa objęto 126.996 rodzin, w których żyło 547.180 osób. Natomiast świadczeniami wynikającymi z rozporządzenia w sprawie określenia zakresu i form oraz trybu udzielania kobietom w ciąży oraz wychowującym dziecko pomocy w zakresie opieki socjalnej i prawnej objęto 127.270 kobiet wypłacając 398.389 świadczeń co oznacza, że objęto mniej o 3.287 kobiet niż w roku 1998. Środki wydatkowane dla tej grupy świadczeniobiorców w porównaniu z poprzednim rokiem ustawowym były większe o 17.103.130 zł. W roku 1999 zostało na okres od 1 lipca do końca roku znowelizowane rozporządzenie w sprawie określenia zakresu i form oraz trybu udzielania kobietom w ciąży oraz wychowującym dziecko pomocy w zakresie opieki socjalnej i prawnej, polegające na zwiększeniu o jeden miesięczny zasiłek pieniężny za okres siódmego miesiąca. W dalszym ciągu rozwijano pomoc instytucjonalną (domy - samotnej - matki i dziecka), gdzie kobiety znajdują opiekę, schronienie oraz pomoc psychologiczną, pedagogiczną i prawną. W roku sprawozdawczym kontynuowano prowadzenie poradnictwa rodzinnego na poziomie gminy i powiatu, głównie poprzez specjalistów zatrudnionych w powiatowych centrach pomocy rodzinie (PCPR). Poradnictwo prawne realizowano w gminnych i miejskich ośrodkach pomocy społecznej. Coraz większe znaczenie w realizacji tego zadania odgrywają organizacje pozarządowe. Dostęp do informacji o możliwości uzyskania pomocy zarówno medycznej, socjalnej i prawnej z każdym rokiem poprawia się. W roku 1999, w celu zapewnienia warunków dla świadomego macierzyństwa rozpoczęto w resorcie zdrowia realizację programu "Promocja zdrowia matki i dziecka w okresie przedkoncepcyjnym". Prowadzone były prace nad zapewnieniem swobodnego dostępu do metod i środków służących świadomej prokreacji, we współpracy ze szkołami i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się problematyką świadomego macierzyństwa. Dla wszystkich szkół podstawowych, które zakupiły odpowiednie materiały dostępny był "Środowiskowy Program Wychowania Zdrowotnego w szkole". Wznowiono wydanie broszury "Kiedy jestem płodna a kiedy nie", zabrakło natomiast pieniędzy na zakup umożliwiający zaopatrzenie w nie szkół i poradni dla kobiet. Reaktywowano działalność Krajowego Zespołu Promocji Naturalnego Planowania Rodziny, a także opracowano nową wersję bezpłatnej broszury wydanej przez Światową Organizację Zdrowia "Naturalne planowanie rodziny - co pracownicy służby zdrowia powinni wiedzieć. Opracowano również ulotkę informacyjną do rozpowszechnienia za pośrednictwem wojewódzkich poradni naturalnego planowania rodziny W roku 1999 wzrosła liczba prenatalnych badań nieinwazyjnych, którymi objęte zostały wszystkie kobiety ciężarne. Poradnie lekarskie oraz pracownie ultrasonograficzne na każdym poziomie referencyjnym zapewniły możliwość oceny stanu płodu i jego rozwoju. W dalszym ciągu realizowano program dotyczący profilaktyki chorób dziedzicznych w rodzinach ryzyka, którego celem była identyfikacja rodzin ryzyka genetycznego oraz stworzenie warunków podjęcia właściwego leczenia oraz objęcia rodzin poradnictwem genetycznym w celu kształtowania odpowiednich postaw prokreacyjnych. Zmniejszyła się liczba urodzeń wśród matek między 15 a 19 rokiem życia (z 31.175 w roku 1998 do 30.413 w roku 1999). To zjawisko nadal wymaga zwiększonych działań wychowawczych. W 1999 r., zgodnie z nowelizacją Ustawy, Minister Edukacji Narodowej został zobligowany do wydania rozporządzenia, które miało ustalić treści przedmiotu o życiu seksualnym człowieka, zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji. Do 1 czerwca 1999 r. realizowano przedmiot "Wiedza o życiu seksualnym człowieka", a od 1 września 1999 r. - w zreformowanej szkole wprowadzono - "Wychowanie do życia w rodzinie", Na lekcje z przedmiotu został przeznaczony w każdej klasie jeden semestr. Zorganizowano kursy kwalifikacyjne dla nauczycieli (wielu zdobyło kwalifikacje na wyższych uczelniach). Przewiduje się, że we wrześniu 2000 w każdej szkole będzie zatrudniony wykwalifikowany nauczyciel. Dla realizacji przedmiotu zorganizowano pomoce naukowe i środki dydaktyczne. MEN zakupiło i przekazało zestaw programów, podręczników i pomocy dydaktycznych do zajęć edukacyjnych. Biorąc pod uwagę trudną sytuację materialną wielu szkół, zaopatrzenie w powyższe pomoce bibliotek pedagogicznych w miastach wojewódzkich i powiatowych daje szansę nauczycielom wdrażanych zajęć skorzystania z programu na terenie całego kraju. Jako integralną część programu wydano zestaw 30 wideofilmów (z komentarzem metodycznym) dostosowanych do trzech etapów edukacyjnych: szkoły podstawowej (kl. V-VI), gimnazjum i liceum. O udziale ucznia niepełnoletniego w zajęciach decydują rodzice. W realizacji zadań ustawowych rozszerzyła się współpraca z organizacjami pozarządowymi, które są nieodzownym partnerem samorządów lokalnych oraz administracji rządowej w realizacji przypisanych im zadań. Działalność organizacji pozarządowych pracujących na rzecz rodziny stanowiła w roku sprawozdawczym większe znaczenie w zakresie realizacji opieki medycznej, socjalnej i prawnej, zatrudniając specjalistyczną i wysoko wykwalifikowaną kadrę. Wsparcie finansowe otrzymały organizacje pozarządowe pomagające kobietom w ciąży i wychowującym dzieci oraz ich rodzinom. Realizowały one także ważne zadania w pracy na rzecz pomocy rodzinie dotkniętej przemocą, współpracując w roku sprawozdawczym z organami centralnymi i samorządowymi (Program "Przeciw Przemocy - Wyrównać Szanse"). Państwo chroniące życie kształtuje postawy szacunku oraz odpowiedzialności. Służy to tworzeniu ładu w relacjach między ludźmi, służy tworzeniu państwa bezpiecznego i uporządkowanego. Kolejny, siódmy rok obowiązywania ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży dzięki zintegrowanym działaniom wszystkich podmiotów odpowiedzialnych za jej realizację dowodzi, że ustawa spełnia swoje zadanie. W roku sprawozdawczym wprowadzono nowe rozwiązania i instrumenty prawne, które służyć będą realizacji zadań ustawowych w kolejnych latach. Należą do nich: wprowadzenie zakazu wykonywania eksperymentów badawczych na dziecku poczętym, oraz wzmocnienie ochrony prawnej życia noworodka (Kodeks Karny art. 149 i art. 157, oraz zmiana w Ustawie o zawodzie lekarza z dnia 5 grudnia 1996 r. w art. 26). Realizacji celów ustawy sprzyjać będzie również wydłużenie od 1 stycznia 2000 r. urlopów macierzyńskich z 16 do 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka i z 20 do 30 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka (od 1 stycznia 2001 r. zgodnie z ustawą nastąpi dalsze wydłużenie urlopu macierzyńskiego odpowiednio do 26 i 36 tygodni). Wypełnieniu zadań ustawowych służyć będzie przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 3 listopada 1999 r. Program Polityki Prorodzinnej Państwa. | ||
© Departament Spraw Rodziny |