Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji w roku 1997 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku "O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży"


Rozdział II. Wsparcie ze strony państwa na rzecz kobiet w ciąży i wychowujących dzieci
Wsparcie ze strony państwa na rzecz kobiet ciężarnych i wychowujących dzieci obejmuje następujący zakres świadczeń:
- pomoc finansową,
- pozapieniężne formy pomocy,
- instytucjonalne formy pomocy.

1. Pomoc finansowa art. 2 ust. 1 pkt 1 - 3
1. Organy administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji określonych w przepisach szczególnych, są obowiązane do zapewnienia kobietom w ciąży opieki medycznej, socjalnej i prawnej, w szczególności poprzez:
1) opiekę prenatalną nad płodem oraz opiekę medyczną nad kobietą w ciąży,
2) pomoc materialną i opiekę nad kobietami w ciąży, znajdującymi się w trudnych warunkach materialnych przez czas ciąży, porodu i po porodzie,
3) dostęp do szczegółowych informacji na temat uprawnień, zasiłków i świadczeń przysługujących kobietom w ciąży, matkom, ojcom oraz ich dzieciom oraz do informacji dotyczących instytucji i organizacji pomagających w rozwiązywaniu problemów psychologicznych i społecznych, a także zajmujących się sprawami przysposobienia.
Na podstawie delegacji ustawowej w dniu 5 października 1993 r. w Rozporządzeniu Rady Ministrów rozporządzenia określono zakres, formę oraz tryb udzielania kobiecie w ciąży oraz wychowującej dziecko pomocy w zakresie opieki socjalnej i prawnej (Dz.U. z 1993 r. Nr 97, poz. 441). Rozporządzenie to zostało znowelizowane dwukrotnie tj. 29 marca 1994 r. i 8 października 1996 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 44, poz. 172 z 1994 roku oraz Dz.U. z 1996 r. Nr 123, poz. 577).
Według znowelizowanych przepisów, w roku 1997 osoba uprawniona otrzymała nie więcej niż 4 miesięczne zasiłki pieniężne, jeżeli dochód osoby uprawnionej samotnie gospodarującej, lub dochód na osobę w rodzinie osoby uprawnionej, ustalony jako iloraz dochodu rodziny do liczby osób w tej rodzinie, nie przekroczył miesięcznie kwoty 316 zł. Ponadto na dziecko urodzone przysługiwał jednorazowy zasiłek w wysokości 138 zł.
Wysokość zasiłku dla osoby uprawnionej stanowiła różnicę pomiędzy kwotą 316 zł, a kwotą posiadanego dochodu, jeżeli osoba uprawniona gospodaruje samotnie, lub dochodu na osobę w rodzinie uprawnionej, nie więcej jednak niż 287 zł.
Wysokości kwot uprawniających do świadczeń jak również wielkości świadczeń są corocznie nowelizowane zgodnie z art. 35a ust. 5 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz.4 14).
W roku 1997 (w części-85-zbiorczy budżet wojewodów, dział 86 opieka społeczna) wydatkowano na świadczenia pomocy społecznej łącznie kwotę 3 660 632 tys. zł, w tym na rozdział 8 613 - zasiłki i pomoc w naturze - 1 483 475 tys. zł.
Na realizację obligatoryjnych świadczeń wypłacanych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie pomocy kobietom w ciąży wydatkowano w skali kraju 75 272 535 zł obejmując pomocą 141 635 osób.
Przeciętnie zgłosiło się po pomoc 2 890 osób w województwie. Najwięcej kobiet zgłosiło się po pomoc w województwie kieleckim (5 967), a najmniej w województwie chełmskim (1 128). W 22 województwach objęto pomocą więcej niż wynosi przeciętna krajowa liczba osób korzystających z tej formy wsparcia.
W roku ubiegłym przeciętny łączny koszt udzielonej pomocy finansowej kobietom w ciąży wyniósł 531,45 zł dla jednej osoby uprawnionej do pomocy.

2. Pozapieniężne formy pomocy
Świadczenia materialne stanowią dominującą, lecz nie jedyną formę świadczeń udzielanych kobiecie w ramach pomocy społecznej. Pomoc społeczna środowiskowa podejmuje liczne działania mające na celu wsparcie kobiety. Należą do nich przede wszystkim:
- pomoc prawna dla kobiet w dochodzeniu praw alimentacyjnych i majątkowych w sądzie,
- pomoc materialna dla kobiet w ciąży i wychowujących dzieci,
- pomoc w organizowaniu się w grupy samopomocowe kobiet wychowujących dzieci niepełnosprawne,
- organizowanie kursów połączonych z pokazami na temat racjonalnego gospodarowania, racjonalnego żywienia, gotowania, kroju i szycia, robienia przetworów na zimę, prowadzenia ogródków przydomowych,
- pomoc w usamodzielnianiu się kobiet bezrobotnych poprzez zatrudnienie ich do świadczenia usług opiekuńczych,
- organizowanie "klubów pracy" zrzeszających kobiety bezrobotne w celu świadczenia sobie wzajemnej pomocy w poszukiwaniu pracy i rozwiązywaniu problemów dnia codziennego,
- organizowanie w porozumieniu z Towarzystwem Wiedzy Powszechnej kursów marketingu dla kobiet pragnących podjąć samodzielną działalność gospodarczą,
- organizowanie kursów dotyczących zagadnień wychowania dzieci i młodzieży, zwalczania narkomanii i alkoholizmu na gruncie rodziny, w ramach pracy na rzecz rodzin niezaradnych życiowo i wykazujących cechy patologiczne; kursy te mają na celu doprowadzenie do usamodzielnienia rodzin i wytworzenia umiejętności pokonywania trudności,
- wspomaganie kobiet (najczęściej niezaradnych) w sprawowaniu przez nie funkcji opiekuńczych i wychowawczych poprzez organizowanie świetlic terapeutycznych, gdzie dzieci i młodzież mają zapewnioną opiekę, pomoc w nauce, gorący posiłek lub szklankę mleka,
- organizowanie dzieciom i młodzieży wyjazdów na kolonie, obozy i zimowiska, a tym samym umożliwienie kobietom wypoczynku,
- prowadzenie systematycznej zbiórki odzieży, wyprawek niemowlęcych, wózków dziecięcych, łóżeczek i innych mebli, sprzętu, gospodarstwa domowego a następnie przekazywanie najuboższym,
- organizowanie całodziennych ośrodków adaptacyjnych dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w celu wsparcia wychowawczego rodzin mających dzieci niepełnosprawne,
- stymulowanie coraz efektywniejszej pracy socjalnej na rzecz rodzin, w ramach podstawowych zadań ośrodków pomocy społecznej.

3. Instytucjonalne formy pomocy art. 3 ust.1
Art. 3. 1. Organy administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego współdziałają i udzielają pomocy Kościołowi katolickiemu, innym kościołom i związkom wyznaniowym oraz organizacjom społecznym, które organizują opiekę nad kobietami w ciąży, jak również organizują rodziny zastępcze lub udzielają pomocy w przysposabianiu dzieci.
Jedną z form pomocy kobietom w ciąży, jest prowadzenie domów samotnej matki i dziecka, gdzie kobiety znajdują opiekę, schronienie, pomoc psychologiczno-pedagogiczną oraz porady prawne.
Na koniec roku 1997 (według stanu na 31.12.1997 r.) było prowadzonych 15 domów samotnej matki o łącznej liczbie 660 miejsc, dofinansowywanych w całości lub częściowo przez wojewodów. Przebywało tam 505 mieszkańców.
Placówki dla kobiet ciężarnych, samotnych matek z dziećmi oraz ofiar pomocy w rodzinie prowadzone przez organizacje pozarządowe, a dotowane z MPiPS dzielą się na:
* placówki dla kobiet ciężarnych i z dziećmi w pierwszych miesiącach życia, prowadzone przez zgromadzenia zakonne i organizacje katolickie oraz organizacje o charakterze świeckim,
* schroniska, przytuliska, hostele dla samotnych matek z dziećmi, nie tylko w okresie okołoporodowym, ale również ze starszym dziećmi,
* schroniska, domy dla całych rodzin, które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej,
* hostele dla kobiet i dzieci chroniących się przed przemocą,
* punkty pomocy doraźnej dla kobiet i dzieci maltretowanych,
* ośrodki interwencji kryzysowej dla ofiar przemocy w rodzinie.
Z nadesłanych sprawozdań wynika, że dotowane placówki w roku 1996 dysponowały 2 548 miejscami w domach dla samotnych matek z dziećmi. W wyniku wykorzystania dotacji utworzono 375 nowych miejsc dla kobiet oraz 268 nowych miejsc dla dzieci.
Największy rozwój bazy socjalnej w domach samotnej matki był w następujących województwach: łódzkie (3 domy z 104 miejscami), krakowskie (2 domy z 128 miejscami), bydgoskie (2 domy z 76 miejscami), tarnobrzeskie (1 dom z 90 miejscami). Z ogólnej liczby 15 domów samotnych matek, 6 prowadzonych jest przez jednostki państwowe, natomiast 9 przez jednostki niepaństwowe.
Nadmienić należy, że oprócz wymienionych już placówek istnieje wiele innych ośrodków pomocy samotnym matkom, prowadzonych przez Kościół Katolicki, stowarzyszenia oraz fundacje. Cześć z nich otrzymuje dotacje z budżetu państwa na prowadzenie swojej działalności.

1.1. Wspieranie i organizacja specjalistycznych instytucji
Organizacja i udzielanie pomocy rodzinom i kobietom wymaga podejmowania i realizacji inicjatyw, których celem jest tworzenie specjalistycznych instytucji działających na rzecz pomocy społecznej.
W Gorzycach k/ Sandomierza, na podstawie porozumienia zawartego z Ministerstwem Pracy i Polityki Socjalnej, Wojewoda Tarnobrzeski powołał Krajowy Ośrodek Socjalno-Szkoleniowy dla Kobiet. Ośrodek realizuje program opiekuńczo-socjalny dla kobiet w ciąży lub wychowujących nieletnie dzieci, znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej. Głównym celem programu jest stworzenie możliwości nauki, przyuczania do zawodu dla kobiet wymagających pomocy, przebywających w środowisku lub w domach pomocy społecznej dla samotnych matek na terenie kraju, które są tymczasowym miejscem ich pobytu i nie mają możliwości realizowania programu usamodzielnienia.
W województwie konińskim funkcjonuje Rodzinny Ośrodek Kryzysowy w Kole. W ośrodku może zamieszkać 28 osób - nie tylko kobiety w okresie okołoporodowym, lecz także inne matki potrzebujące pomocy.
Należy podkreślić, iż pomimo ograniczonych możliwości budżetowych i dużej liczby rodzin żyjących w ubóstwie władze państwowe oraz samorządy terytorialne starają się zapewnić w miarę możliwości realizację zadań w zakresie pomocy kobiecie w ciąży i wychowującej dziecko.
W różnych formach rozwijają się pozamaterialne świadczenia na rzecz kobiet w ciąży. Są one skierowane na ochronę i podtrzymywanie trwałości rodzin poprzez odpowiednią profilaktykę oraz pracę socjalną w środowisku.





Dokumenty

© Departament Spraw Rodziny