Sprawozdanie Rady Ministrów z realizacji w roku 1999 Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 roku "O planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży"Rozdział IV. Kształcenie i wychowanie młodzieży
Art. 4. 1. Do programów nauczania szkolnego wprowadza się wiedzę o życiu
seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa,
o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach
świadomej prokreacji.
1) Regulacja prawna.
Zmiana ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach
dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 r. (Dz. U.
Nr 17, poz. 78) uchwalona przez Sejm w dniu 16 grudnia 1998 r. utrzymała
zagadnienia dotyczące wychowania prorodzinnego i seksualnego w nauczaniu
szkolnym. W nowej wersji ustawy nadal pozostał zapis w ust. 1 art. 4:
"Do programów nauczania szkolnego wprowadza się wiedzę o życiu
seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa,
o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz o metodach i środkach
świadomej prokreacji".
Został skreślony ust. 2 art. 4 stanowiący:
"Minister Edukacji Narodowej wprowadzi do nauczania szkolnego
przedmiot: Wiedza o życiu seksualnym człowieka".
Nowe brzmienie otrzymał ust. 3 art. 4:
"Minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, ustali w drodze
rozporządzenia, sposób nauczania szkolnego i zakres treści, o których
mowa w ust. 1, zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego
oraz wprowadzi do systemu dokształcania i doskonalenia nauczycieli tematykę
określoną w ust. 1".
Zmiana dotyczyła kompetencji Ministra Edukacji Narodowej, który zgodnie
z nowelizacją ustawy został zobligowany do wydania rozporządzenia, w
którym ustali zarówno treści przedmiotu, sposób jego nauczania, jak
też wprowadzi doskonalenie i dokształcenie nauczycieli w zakresie tematyki
określonej w ust. 1.
Dotychczasowy przedmiot "Wiedza o życiu seksualnym człowieka"
zgodnie z art. 2 powyższej ustawy był realizowany do 1 czerwca 1999
r.
Od 1 września 1999 r. w zreformowanej szkole wprowadzono zajęcia edukacyjne
"Wychowanie do życia w rodzinie" zgodnie z rozporządzeniem
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu
nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym
człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o
wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach
świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego.
Zakres treści programowych ww. przedmiotu w zasadzie został przeniesiony
z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 kwietnia 1998
r. (Dz. U. Nr 58 z 12 maja 1998 r.) do podstawy programowej kształcenia
ogólnego w zreformowanej szkole.
2) Wdrożenie zajęć do nauczania szkolnego.
Na lekcje z "Wychowania do życia w rodzinie" został przeznaczony
w każdej klasie jeden semestr (19 godz. dla nauczyciela; 14 godz. dla
ucznia z uwagi na podział części zajęć na grupy) nauki szkolnej na poziomie
klasy V i VI szkoły podstawowej oraz klas I - III gimnazjum. W klasach
licealnych, technikach i szkołach zawodowych - po 10 godzin rocznie.
Środki finansowe na realizację ww. zajęć zostały określone w ustawie
budżetowej, w części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu
terytorialnego (rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23
grudnia 1998 r. w sprawie zasad podziału subwencji ogólnej dla jednostek
samorządu terytorialnego; Dz. U. Nr 164,poz. 1268 § 1 ust. 3 pkt. 6).
Rozporządzenie Ministra z dnia 12 sierpnia 1999 r. przewiduje, że o
udziale ucznia niepełnoletniego w powyższych zajęciach decydują rodzice
(§ 4 ust. 2).
3) Kadra.
a) Nauczyciele.
W związku z zapotrzebowaniem na nauczycieli - specjalistów do realizacji
zajęć "Wychowanie do życia w rodzinie" w 48 ośrodkach doskonalenia
nauczycieli dawnych województw (poza Bydgoszczą - z powodu braku zatrudnionego
konsultanta) zorganizowano kursy kwalifikacyjne dla ok. 4.600 nauczycieli
różnych specjalności.
Program kursu kwalifikacyjnego (250 godz.) został opracowany przez Zespół
Opiniodawczo - Doradczy Ministerstwa Edukacji Narodowej. Uwzględnia
on interdyscyplinarny charakter zajęć "Wychowania do życia w rodzinie"
i obejmuje następujące bloki przedmiotowe:
- Podstawy wychowania do życia w rodzinie - 50 godz.;
- Zagadnienia biomedyczne - 60 godz.;
- Zagadnienia seksuologiczne - 40 godz.;
- Zagadnienia psychologiczno - pedagogiczne - 60 godz.;
- Metodyka i dydaktyka przedmiotu - 40.
Szkolenie nauczycieli było częściowo dofinansowane przez Ministerstwo
Edukacji Narodowej i w 1999 r. wyniosło 400 tys. zł. Obok formy kursów
kwalifikacyjnych, które ukończyło ok. 4.600 osób, również wielu nauczycieli
(ok. 2000) zdobyło kwalifikacje na 23 wyższych uczelniach, które prowadzą
studia podyplomowe z wychowania prorodzinnego i seksualnego.
Zapotrzebowanie na wykwalifikowaną kadrę nadal istnieje, ponieważ wykształcenie
min. 10 tys. nauczycieli może zagwarantować realizację zajęć we wszystkich
szkołach. Ze względu na niewielką ilość godzin - jeden nauczyciel może
obsłużyć kilka placówek oświatowych.
Ponieważ Ośrodki Doskonalenia Nauczycieli nadal intensywnie kształcą
kadrę, należy przypuszczać, że we wrześniu 2000 w każdej szkole będzie
zatrudniony wykwalifikowany nauczyciel.
b) Konsultanci
Nauczyciele - konsultanci kierują doskonaleniem nauczycieli. Pełnią
również funkcję doradców metodycznych i koordynują pracami wdrożeniowymi
powyższych zajęć w delegaturach wszystkich Kuratoriów Oświaty.
Ministerstwo Edukacji Narodowej organizowało dla nauczycieli i nauczycieli
- konsultantów systematyczne szkolenia. W 1999 r. dotyczyły one następującej
problematyki:
1. "Cele i metody wychowania w sferze płciowej a reforma oświaty"
Ogólnopolska Konferencja Zadaniowa (27.02. - 03.03.);
2. "Formy pracy warsztatowej w realizacji zajęć wychowania do życia
w rodzinie" (09.03. - 11.03.);
3. Szkolenia nauczycieli - edukatorów w zakresie profilaktyki HIV/AIDS
- na certyfikat w terminach: 18.04. - 23.04. i 17.10. - 22.10.;
4. Wdrażanie zajęć edukacyjnych "Wychowanie do życia w rodzinie"
do nauczania szkolnego w roku szkolnym 1999/2000 (23.06.);
5. Współpraca konsultantów z samorządami i organizacjami pozarządowymi
(05.10. - 07.10.);
6. Współudział w Międzynarodowej Konferencji "O godność Ojcostwa"
(05.11. - 07.11.);
7. Współudział w Międzynarodowej Konferencji "Młodzież a AIDS"
(26.11. - 28.11.);
8. "Wychowanie do życia w rodzinie" w zreformowanym liceum
- prognoza (03.12.);
9. Współudział w Międzynarodowej Konferencji "Płodność - Odpowiedzialne
Rodzicielstwo - Zdrowie Rodziny" (04.12. -05.12.);
4) Pomoce naukowe i środki dydaktyczne.
Ministerstwo Edukacji Narodowej zakupiło i przekazało do 300 Bibliotek
Pedagogicznych zestaw programów, podręczników i pomocy dydaktycznych
do zajęć edukacyjnych "Wychowanie do życia w rodzinie" na
łączną kwotę 169.700 zł. Biorąc pod uwagę trudną sytuację materialną
wielu szkół, zaopatrzenie w powyższe pomoce sieci bibliotek pedagogicznych
w miastach wojewódzkich i powiatowych daje szansę nauczycielom wdrażanych
zajęć skorzystania z oferty MEN na terenie całego kraju.
Na przełomie lat 1998/1999 został wydany przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej zestaw 30 wideofilmów (wraz z komentarzem metodycznym) dostosowanych
do trzech etapów edukacyjnych: szkoły podstawowej (kl. V-VI), gimnazjum
i liceum.
W skład serialu "JA - TY - MY" weszły trzy części:
cz. I "W drodze ku dorosłości" (10 filmów),
cz. II "Wybierzmy razem" (10 filmów),
cz. III "Małżeństwo - Rodzina" (10 filmów).
Wideofilmy stanowią integralną część programów nauczania "Wychowanie
do życia w rodzinie".
5) Programy nauczania i podręczniki
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego
1999 r. w sprawie warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego
programów nauczania z zakresu kształcenia ogólnego oraz warunków i trybu
dopuszczania do użytku szkolnego podręczników i zalecania środków dydaktycznych
(§ 3.1), jeśli nadesłane programy i podręczniki zawierają systematyczną
prezentację treści kształcenia ujęte w podstawie programowej oraz wspomagają
realizację celów i zadań ustalonych w ww. podstawie, Minister Edukacji
Narodowej dopuszcza do użytku szkolnego nadesłane programy i podręczniki.
Do grudnia 1999 r. zatwierdzono łącznie 10 programów i 6 podręczników
do zajęć edukacyjnych "Wychowanie do życia w rodzinie".
6) Monitorowanie wdrażania zajęć.
W celu pełnego wdrożenia zajęć edukacyjnych "Wychowanie do życia
w rodzinie" w listopadzie 1999 r. opracowano Projekt działań podejmowanych
przez MEN dotyczący efektywnego wprowadzenia zajęć edukacyjnych "Wychowanie
do życia w rodzinie" do nauczania szkolnego.
Kuratorzy Oświaty zostali zobligowani przez Ministra Edukacji Narodowej
do powołania wizytatorów ds. wychowania lub powierzenia obowiązków w
w/w. zakresie wizytatorom już zatrudnionym.
Na wspólnej konferencji wizytatorów i konsultantów opracowano program
działań, m.in. dokonanie ewaluacji realizacji wdrażania zajęć w poszczególnych
województwach.
W realizacji projektu podkreślono konieczność współdziałania nadzoru
pedagogicznego Kuratoriów Oświaty z konsultantami ds. wychowania do
życia w rodzinie, zwłaszcza w aspekcie właściwego przygotowania nauczycieli
realizujących zajęcia.
Projekt ukierunkowany jest na podniesienie jakości realizacji zajęć,
ich efektywności oraz komplementarnego sprzężenia z programem wychowawczym
szkoły.
|